Tarih İlk Müslüman Türk Devletleri ve Beylikler

Kpss Tarih İlk Müslüman Türk Devletleri – Benim Güzel Hocam Konu Anlatımı Kitabı ve Ders Notları

KAYNAK-1

• Türkler ile Araplar arasındaki ilk çarpışmalar Hz. Osman döneminde başlamıştır.
• İslamiyet’in Türkler arasında yayılması Abbasiler döneminde başlamıştır.
• Batı Türkistan’da kurulan Karahanlı Devleti’nin ilk hükümdarı Bilge Kül Kadir Han’dır.
• Karahanlı Devleti boylar federasyonu şeklinde örgütlenmiştir.
• Karahanlı Devleti Satuk Buğra Han döneminde Müslüman olmuştur.
• Doğu Karahanlıları Karahitaylar, Batı Karahanlıları Harzemşahlar yıkmıştır.
• Karahanlılar resmi dil olarak Türkçe’yi kullanmışlardır. Türk tarihinin ilk düzenli posta örgütünü kurmuşlardır. Türk-İslam kültür ve mimarisinin temelini atmışlardır. İlk kez burslu eğitim sistemini başlatmışlardır. Bimarhane denilen hastaneler kurmuşlardır.
• Gazneli Devleti Afganistan’ın Gazne şehrinde Alp Tigin tarafından kurulmuştur.
• Gazneli Devleti’nin en parlak dönemi Sultan Gazneli Mahmut dönemidir. Bu dönemde Hindistan’a 17 sefer düzenlenerek burada İslamiyet’in yayılması sağlanmıştır.
• Gazneli Mahmut ilk kez “Sultan” unvanını kullanan hükümdar dır
• Gaznelilerde bilim dili Arapça, edebiyat dili Farsça, saray dili ise Türkçe olmuştur.
• Firdevsi’nin Sultan Mahmut için yazdığı Şehname adlı eser Gazneliler dönemine aittir.
• 1040Dandanakan Savaşı ile Büyük Selçuklu Devleti resmen kurulmuştur. –  Gazneliler – Büyük Selçuklu
• Tuğrul Bey Abbasi halifesini Fatımilere ve Bizans’a karşı koruması sebebiyle “doğunun ve batının sultanı” ünvanını almıştır. Bu sayede İslam dünyasının siyasi liderliği Türklere geçmiştir.
• Büyük Selçuklu Sultanı Alparslan’ın, komutanlarına fethedecekleri toprakları vadetmesinin temelinde, Anadolu’nun fethini ve Türkleşme sürecini hızlandırma fikri yatmaktadır.
• Büyük Selçuklu Sultanı Melikşah döneminde; devlet imparatorluk özelliğine sahip olmuştur. Bu dönemde Süleyman Şah İznik’i alarak Büyük Selçuklu Devleti’ne bağlı Anadolu Selçuklu Devleti’ni kurmuştur. Sultan Melikşah adına Celali takvimi(takvim-i meliki) hazırlanmıştır.
• Büyük Selçuklular Sultan Sencer döneminde Karahitaylarla yapılan Katvan Savaşı’ndan sonra yıkılma sürecine girmiştir.
• Büyük Selçuklu Devleti’nde resmi dil Farsça’dır. İkta sistemi uygulanmış ve atabeylikler oluşturulmuştur.
• Mısır’da kurulan ilk Türk-İslam devleti Tolunoğullarıdır. Kurucusu Tolunoğlu Ahmet’tir. Maristan denilen hastaneler kurmuşlardır. Abbasiler tarafından yıkılmışlardır.
• Kutsal topraklara hakim olan ilk Türk-İslam devleti İhşidiler(Akşitler)’dir.
• Memlükler Ayn-ı Calut savaşı ile Moğollar’ın batıya ilerleyişini durdurmuşlardır.
• Memlükler’de her emire sultan olabilme hakkı verilmiştir.
• Memlükler Osmanlılar ile Yavuz Sultan Selim zamanında yapılan Marcidabık ve Ridaniye savaşları ile yıkılmışlardır.
• Harzemşahlar, Anadolu Selçuklu Devleti ile yapılan Yassıçemen Savaşı ile yıkılmışlardır.
• Babürler Hindistan’da İslamiyet’in yerleşmesini sağlamışlardır.
• Gazneliler ve Harzemşahlar kuruldukları yerin adını almışlardır.
• Altın-Orda Devleti İslamiyet’i kabul eden ilk Türk-Moğol devletidir. Karadeniz’in kuzeyinde kurulmuştur. Rusların güçlenmesini ve birlik kurmasını engellemiştir. Timur tarafından yıkılmıştır.
• İlhanlılar Cengizhan’ın torunu Hülagu tarafından İran’da kurulmuştur. Kösedağ Savaşında Anadolu Selçuklularını yenmişlerdir. Abbasi Devleti’ni yıkmışlardır.
• Çağatay Hanlığı, Cengiz Han’ın oğlu Çağatay tarafından Türkistan’da kurulmuştur.
• Kubilay Hanlığı Cengiz Han’ın torunu Kubilay tarafından Pekin’de kurulduğu için Türkleşmemiştir. İslamiyet’i benimsemeyen tek Moğol devletidir.
• Marco Polo yaklaşık 20 yıl Kubilay Han’ın hizmetinde çalışmıştır.
• Timur İmparatorluğu Timur tarafından Çağatay Devleti’nin toprakları üzerinde kurulmuştur. Sultan Hüseyin Baykara ve Ali Şir Nevai bu dönemde yaşamıştır. Uluğ Bey’in Semerkant’ta açtığı medresede Ali Kuşçu önemli araştırmalar yapmıştır.
• Gazneli ve Selçuklularda hükümdarlığın halife tarafından tasdik olunması kuralı işlenmiştir.
• Hükümdarların çocuk yaşta olması durumunda devleti idare yetkisi naiblere bırakılmıştır.
• Büyük Selçuklu Devletinde önemli devlet meselelerinin görüşüldüğü kurula Divan-ı Saltanat denmiş, bu kurulun başkanlığını da Sahib-i Divan-ı Devlet adında büyük vezir yapmıştır.
• Hükümdarlık ünvanları; Hakan, han, bey, ilig, buğra, nasr, kara, kadir, melik, sultan, şahinşah, padişah, sultan-ı azam, sultanül alem.
• Hükümdarlık sembolleri; otağ-ı hümayun, sancak, davlu(nevbet), tuğra, arma, unvan, giysi(hilat), taht, asa, çetr(saltanat şemsiyesi), tuğ, sikke, hutbe okutmak, kılıç kuşanmak(halifeden).
• Şıhne: eyalet ve vilayetlerdeki askeri ve idari yönetici.
• Amil: Vilayetlerin vergisini toplamakla sorumlu kişi.
• Muhtesip: Ticari hayatı düzenler ve belediye işlerini yürütür.
• Amid: vilayetlerde yönetimden sorumlu sivil görevli.
• Büyük Selçuklu Devleti’nde alt divanlar:
•  Divan-ı İstifa: Mali işlere bakar. Başkanı müstevfi.
•  Divan-ı Arz : Ordunun ihtiyaçlarını karşılar ve askeri işlerden sorumludur. Başkanı Arz’ül Ceyş ve Emir-i Arz.
•  Divan-ı İnşa(Tuğra Divanı): Ferman, berat gibi iş ve dış yazışmalardan sorumlu. Başkanı tuğrai.
•  Divan-ı İşraf: Askeri ve hukuk işleri dışındaki işlerden sorumludur. İdari ve mali konularda denetim yapar. Başkanı müşrif.
•  Divan-ı Mezalim: Ağır suçların görüldüğü başkanlığını sultanın yaptığı yüksek mahkeme.
•  Niyabet-i Saltanat: Hükümdar başkentte olmadığı zaman başkanlığını naipin yaptığı devlet işlerinin görüşüldüğü divan.

• Kadıların sorumlusuna Kadı’ul Kudat denirdi.
• Şeri hukukun temelini İslam kuralları oluşturmuştur.
• Kadılar divan üyelerini ve veziri tutuklama ve yargılama yetkisine sahiplerdi.
• Örfi davalara Emir-i Dad bakardı.
• Selçuklularda Kad-ı leşker adlı görevli askeri davalara bakardı.
• Karahanlı ordusu saray muhafızları, hassa ordusu ve eyalet askerlerinden oluşmaktaydı. Çoğunluğu Türk’tür.
• Gazne ordusu gulam askerleri, eyalet askerleri ve ücretli askerlerden oluşurdu.
• Gulam sistemi, savaşlarda esir alınan ve halktan toplanan çocukların gulamhane adı verilen merkezlerde askerlik, yönetim ve protokol kuralları ile ilgili eğitim almaları usulü. Bu usul Büyük Selçuklular, Eyyubiler, Memlükler ve Osmanlı olmak üzere bir çok Türk-İslam devletinde kullanılmıştır.
• Tolunoğlu ve İhşidiler ordusu Kıpçak Türklerinden oluşmaktaydı.
• Harzemşah ordusu ikta askerleri, hassa ordusu ve valilerin ordusunda oluşmaktaydı.

SONRAKİ SAYFAYA GEÇİNİZ

[wp_ad_camp_3]

SAYFA NUMARALARINI KULLANINIZ