Kpss Tarih - İlk Türk Devletleri Stratejik Ders Notları

İLK TÜRK DEVLETLERİ

Orhun Kitabeleri’nde kut anlayışı, sosyal devlet anlayışı, Türk halkına ve hakanlarına verilen öğütlerden bahsedilir.
ilk Türk devletlerinde bağımsızlık alameti olan ve bayrak yerine kullanılan sembol tuğdur.
İslamiyet önce ki Türk devletlerinde fresk, minyatür ve heykel gibi yapıtlara rastlanır.
Bilinen ilk Türk topluluğu iskitler, ilk Türk Devleti ise Asya Hun Devletidir.
Manihaizm’i kabul eden Uygurlar bu dine ait tapınaklar yapmışlardır. Bu tapınaklar Uygurların sanat alanında gelişmelerine neden olmuştur.
Türklerin Orhun Abidelerini yazmaları, balbal denilen mezar taşları dikmeleri taş işçiliği yaptıklarını gösterir.
ilk Türk devletlerinde kılıç, kalkan, bıçak vs. gibi askeri malzemelerin yapımı Türk lerin maden işleme işiyle uğraştıklarını gösterir.

Türklerin çadırlar yapmaları ve kurgan larda çıkarılan halılar dokumacılık alanın da faaliyet gösterdiklerine kanıttır.
Türk devletlerinde görülen ikili yönetim teşkilatı Hunlarla uygulanmaya başlan mıştır.
Yenisey Yazıtları Kırgızlara aittir.
İslam öncesi Türklerde hükümetin başın da bulunan bugünki başbakana benzer görevli aygucudur.
Anav,Karasuk,Tagar ve Afanesyeva kültürleri Orta Asya’daki Türklere ait kültür merkezidir.

İslamiyet öncesi dönemde Türklerde dev let işlerinin görüldüğü en büyük yönetim organı olan kurultaya; hatun, aygıcu, yabgu ve hakan katılırdı.
İslamiyet öncesi Türk devletleri ekono milerini canlandırmak amacıyla Kürk ve ipek yoluna hâkim olmak istemişlerdir.

Bozkurt ve Ergenekon destanları Gök türklere ait destanlardır.
İslamiyet öncesi Türkdevletinde kut anlayışı hükümdarın mutlak otoritesinin güçlenmesine ve veraset sisteminin ortaya çıkmasında etkili olmuştur.
Hıristiyanlığı kabul eden ilk Türk devleti Avarlardır.
Minyatür ve fresk sanatı İslamiyet öncesi dönemde görülürken tezhip ve hat sanatı İslamiyet’in kabulü ile gelişmiştir.
Orhun Yazıtlan’nı okuyan ilk bilgin Wilhelm Thomsen’dir.
Türklerİn kullandığı ilk yazı sistemi Orhun, ikinci yazı sistemi ise Uygur’dur.
I Avarlar, Macarlar, Hazarlar, Peçenekler, Bulgarlar, Oğuzlar, Kıpçaklar ve Avrupa Hun Devleti Avrupa’ya göç eden kavimlerdir.

Uygurlar döneminde ticari ilişkilerin gelişmesi sonucu, kişiler arasındaki anlaş maların yazılı hale getirilmesi hukuk ala nındaki belgelerin yazılı hale getirilmesini zorunlu kılmıştır.
Türk devletinde Hazar Hakanlığı Museviliği benimsemiştir.
Uygurların yerleşik hayata geçmesiyle tarım ve mimari alanda büyük gelişmeler yaşanmıştır.
İlk Türk devletlerinde cesetlerin mumya lanması ve kurganlara çanak çömlek konulması ölümden sonra yaşamın devam ettiğine inancın kanıtıdır.
İlk Türk devletlerinde göçebe yaşamın hareketli ve güçlü olmayı gerektirmesi sonucu; ordunun ücretsiz olması, ordunun atlı birliklerden oluşması ve siyasi teşkilatta görev yapan her yöneticinin savaşa hazır komutan olmasını gösterir.

Göktürklerin 38 harfli yukardan aşağıya okunan Orhun yazısı, Uygurların ise 14 harfli sağdan sola doğru okunan bir yazı kullanmaları her iki devletin kendilerine özgü yazı kullandıklarını gösterir.
Uygurların Manihaizmi benimsemeleri ve yerleşik hayata geçmeleri askerlik, eko nomi ve mimarlık alanında değişmelere neden olmuştur.
Manas Destanı Kırgızlar tarafından yazılan ve dünyada bilinen en uzun destandır.
İslam öncesi Türk tarihi incelenmek iste nirse en çok Çin kaynaklarından yararla nılır.
Avar egemenliğinin sona ermesin den sonra 552 yılında kurulan devlet Göktürkler’dir
Göktürkler Çin ve Bizanslar ile ticari ilişki lerde bulunmuşlardır.
Türk tarihinin incelenmesinin zor olması nın sebebi Türklerin geniş coğrafi bölge lere ayrılmaları ve göçebe hayat sürme leridir.

Türk İslam devletinde ekonomi; ticaret, hayvancılık ve tarıma dayanıyordu.
Orhun Kitabeleri Göktürklere ait olup Türkler tarafından yazılmış ilk tarihi eserdir.
Pazırık Kurgam’nda bulunan halı ve Estk Kurgam’ndaki Altın Elbiseli Adam Hun Devletine ait eserlerdir.
744-840 yılları arasında hüküm süren başkenti Ötüken olan hükümdarları ara sında Kutluk Bilge Kül Kağan, Moyen Çur, Bögü Kağan bulunan ve kültürel faaliyetler açısından zengin olan Türk devleti Uygurlardır.
İslamiyet öncesi Türk devletlerinde hü kümdara yönetme yetkisinin tanrı tara fından verildiğine inanılması kut inanışını yansıtır.
Uygurlar ekonomik alanda tarıma büyük önem vermişlerdir. Bunun tek sebebi Uygurların yerleşik hayata geçmeleridir.

İslamiyet öncesi Türk devletlerinde halkın kullandığı otlaklar ve yaylalar için devlete vergi ödemesi toprağın devlete ait oldu ğunu gösterir.
Orta Asya’da Türk boyları arasındaki siyasi anlaşmazlıklar ve bunun yol açtı ğı savaşlar Türk göçlerine neden olan olaylardan biridir. Bu bilgi doğrultusunda Türk göçlerinde kültürel etkileşim olduğu, boylar arasında çıkan çatışmalar olduğu, savaşı kaybeden tarafın egemenlik altına girmek istemediği ve Orta Asya’da kuru lan Türk devletlerinin boylar halinde yaşadığı bilgisine ulaşılır.
Uygurlar döneminde günümüze ulaşan duvar resimleri Uygurların yerleşik haya ta geçtiğinin kanıtıdır.
Yaptığı kırk altı seferle Çin’i baskı altında tutan Kulluk hakanı ilteriş Kağan’dır.
Türklerin yerleşik hayata geçmesiyle tarım alanında ekonomik faaliyetler artmıştır.

2005 yılında yapılan kazılarda Göktürklere ait bir para bulunmuştur. Paranın yüzünde kağan ve hatun birlikte göster miştir. Bu bilgilere dayanarak Göktürkler de kadınların da devlet yönetiminde söz sahibi olduğu sonucuna varılır.
Orta Asya Türk göçleri sonucu kavimler yer değiştirmiş. Yeni devletler kurulmuş ve kültürel yapı değişmiştir.
İslamiyet öncesi Türk devletlerinde ha tunun kurultaya katılması, elçiler kabul etmesi, gerektiğinde naib olarak devlet başkanlığı yapması hatunun siyasi so rumlulukları olduğunu gösterir,
Türk topluluklarından Peçenekler tarih boyunca devlet kuramamışlardır.

[wp_ad_camp_2]

Kpss Güncel Bilgiler 2025