2.3.Bankalar
Bankacılık sektörü çeşitli alt sektörlere bölünüş olan finansal piyasanın en önemli kurumsal yapısını oluşturmaktadır. Bankalar, gerçek ve tüzel kişilerin belli bir zaman için harcamadıkları paraları toplayarak, bunları kredi ve plasman yoluyla değerlendirmeye çalışan işletmelerdir.
Bankayı, halkın belli bir zaman için harcamamış olduğu paraları kabul ederek, bunları nema getiri şekilde ikraz ve plase eden, ödemelerde aracılık, para nakli, senet tahsili, emanet kabulü gibi çeşitli hizmetler gören bir işletme şeklinde tanımlamak mümkündür.
2.3.1.Bankacılık İşlemleri
Bankalar, temelde para alan ve satan ticari kuruluşları olarak görülebilir. Mevduat işlemi para satın alma, kredi işlemi ise para satma olarak düşünülebilir. Ayrıca bankalar, yatırım danışmanlığı, dış ticaret işlerinde aracılık, tahvil ihraçlarında garanti verme gibi çeşitli hizmetleri gerçekleştirmektedirler.
Bankaların sunmuş oldukları finansal hizmetler aşağıdaki şekilde sıralanabilir:
1) Mevduat kabulu ya da diğer borçlanma yolları ile kaynak sağlama,
2) Ödünç verme ve kredilendirme,
3) Kabul, aval, garanti, teminat mektubu gibi gayri nakdi krediler verme,
4) Finansal kiralama (leasing)
5) Para gönderme işlemleri (havale, para transferi)
6) Kendisi ya da müşterileri hesabına, para piyasası araçları, döviz, basılı veya küşçe altın, menkul değerler, türev menkul değerler (futures, opsiyon sözleşmeleri) alım satımı yapmak,
7) Ödeme araçlarının çıkarılması ve yönetimini gerçekleştirmek,
8) Menkul değerler çıkarılmasına katılmak ve bu çıkarım işleri ile ilgili müşterilere hizmet sunmak,
9) Portföy yönetimi ve müşterilerine danışmanlık yapmak,
10) Finanssal varlıkların korunmasını sağlamak,
11) Kiralık kasa hizmetleri sunmak,
12) Kredi referans hizmetleri vermek.
2.3.2.Banka Sistemleri ve Banka Türleri
Ülkelere göre bankacılık sistemleri farklılıklar göstermekle birlikte, temel olarak üç unsur dikkati çekmektedir. Bu unsurlar, küçük banka-büyük banka tipi, uzmanlaşmış-uzmanlaşmamış banka tipi ve devletin bankacılık sistemine müdahalesidir. Bankacılık sistemine özelliklerini veren unsurlar da bunlardır.
Ünite bankacılığı da denilen küçük bankacılık tipinde faaliyet gösteren bankaların sadece bir faaliyet alanı vardır. Bunun tersi durumda ise, oligopol piyasa görünümündeki sistemde ise büyük bankalar kendi aralarında anlaşarak sistematik değişkenleri ve oranları belirleyebilirler.
Uzmanlaşmış bankalar, bankacılık hizmetlerinin sadece bir kısmını yapmaktadırlar. Özellikle gelişmiş ülkelerdeki bankacılık sistemlerinde bu tür bankalar yaygın durumdadır. Bunlara örnek olarak, yatırım ve kalkınma bankaları gösterilebilir. Uzmanlaşmamış bankalar ise, perakende bankacılık olarak adlandırılır ve her türlü bankacılık hizmetini gerçekleştirmeye çalışırlar.
Devletin bankacılık sistemine müdahale etmesi ve onu denetlemesinin, her ülkenin uygulamış olduğu ekonomik sisteme göre değişen amaçları vardır. Her müdahalenin ortak amacı, bankacılık faaliyetlerinin aksamadan ve bozulmadan yürütülmesini sağlamaktır. Farklı müdahale şekillerinde iki tür amaç göz önünde tutulabilir. Bunlardan birine müdahalenin “koruyucu” diğerine ise “yön verici” amacı denilebilir. Devlet müdahalesinin, bankanın alacaklarını, borçlularını, bankayı ve genel ekonomik çıkarları koruyarak, bunların herhangi bir zarara uğramalarını önleyecek bir amaç gütmesi halinde “koruyucu” bir amaçtan söz edilebilir. Devlet bankalara yapmış olduğu koruyucu müdahaleyi maliye politikası yoluyla gerçekleştirirken, yön verici müdahaleyi ise para –kredi politikası yoluyla gerçekleştirir.
Banka sisteminde genel olarak üç tip banka bulunmaktadır. Bunlar;
1) Merkez bankası,
2) Mevduat (Ticaret) bankaları,
3) Yatırım ve kalkınma bankalarıdır.
Merkez bankacılığı, ticaret ve iş bankalarının banknot emisyonu yetkilerinin kaldırılması ve bu yetkini bir bankaya devredilmesi ile başlamıştır. Bu kurumlar, para, kredi ve döviz politikalarını belirleyip uygulayan finansal para kurumlarıdır. Ayrıca, en son kredi veren, bankaların likidite ihtiyacını karşılayan kurum olarak banka sistemini başı, uluslar arası finansal sistemin de bir parçasıdırlar. Ülkede, bankacılık ve parasal yapının düzenleyicisi konumundadırlar ve ayrıca devletin haznedarlığı ve mali danışmanlığı görevlerini de yerine getirirler. Bunlara ek olarak, takas merkezi olma, uluslar arası ödemelerde aracılık yapma, altın ve döviz rezervlerini ve bankaların kasa fazlalarını koruma görevlerini de gerçekleştirirler.
Merkez bankaları, ekonomideki likidite sorununu çözerken reeskont oranları, açık piyasa işlemleri ve mevduat karşılıkları gibi araçlardan yararlanarak para arzını etkilemektedirler. Bu yüzdendir ki, merkez bankaları esas olarak para pazarında faaliyet gösteren kurumlardır.
Mevduat bankaları, fon kullananların kısa süreli fon ihtiyaçlarını karşılamak için faaliyette bulunurlar. Vadeli ve vadesiz mevduat hesapları gibi dolaylı finansal araçlar karşılığında topladıkları fonları, fon talebinde bulunanların çıkardıkları çeşitli kredi araçlarına yatıran mevduat bankaları, para pazarının temel kurumlarındandır.
Bu kurumlar, sermaye piyasasında da faaliyet gösterirler. Mevduat bankalarının sermaye piyasasına yönelik faaliyetleri şunlardır:
1) Fon kullananların orta ve uzun vadeli kredi ihtiyaçlarını sağlamak,
2) Sanayi işletmelerine katılımda bulunmak,
3) Müşteri adına portföy yönetmek veya brokerlar gibi müşteri adına finansal araç alım-satımı yapmak,
4) Yeni çıkarılan kıymetli evrakı kendi garantisi altında veya garantisiz satışa sunmak,
5) Yatırım ortaklıklarına kefil olmak ve yatırım danışmanlığı gibi teknik hizmetleri yerine getirmek.
6) Mevduat bankalarının fon kaynakları, vadeli ve vadesiz mevduat hesapları, merkez bankası avansları, ortaklardan sağlanan sermaye ve birikmiş kârlardan oluşurken, fon kullanımları ise nakit, mevduat karşılığı kredi, hisse senedi ve tahvil yatırımlarından oluşmaktadır.
Yatırım bankaları ise, taşınır değerler çıkartarak uzun vadeli fon sağlamak amacında olan kuruluşlarla, birikimlerini sözkonusu taşınır değerlere yatırarak değerlendirmek isteyen gerçek ve/veya tüzel kişiler arasında aracılık yapan finansal kurumlardır. Yatırım bankaları, birincil pazarda işletmelerin yanında yer alarak uzun süreli fon ihtiyaçlarının karşılanmasını kolaylaştırıcı hizmetler sunmaktadır. Bu hizmetler;
1) Firmaların ihraç edecekleri taşınır değerleri satın alarak kendi nam ve hesabına halka satmayı üstlenmek,
2) Taşınır değerleri, gerektiğinde satın almayı üstlenmek ve destekleme alımı yapmak,
3) Özel plasmanlarda taşınır değerler çıkaracak kuruluşlarla tasarruf kurumları arasında aracılık yapmak,
4) Taşınır değerler çıkaran firmaların satış ajanı olarak hareket etmek,
5) Taşınır değer ihracında firmalar danışmanlık yapmak,
6) Taşınır değerlerin ana para ve faiz ödemelerinin vadesinde yapılacağı konusunda garanti vermek.
Yatırım bankaları, sermayelerini taşınır değerlere yatırmak isteyen birikim sahiplerine de hizmetler sunmaktadır. Bu hizmetler ise;
1) Birikim sahiplerine danışmanlık yapmak,
2) Birikim sahiplerinin hak ve çıkarlarını korumak,
3) Diğer hizmetler ( taşınır değerler portföyünü müşteri adına yönetmek, taşınır değerleri kasalarında saklamak, vadesi gelmiş kuponları tahsil etmek…)
Yanıtlı Konu Tarama Testi
1)Finansal piyasalar ve finansal aracılardan oluşan bütüne ne ad verilmektedir?
a)Finansal sistem
b)Finans
c)Finansman
d)Plasman
e)Piyasa mekanizması
Yanıt : Finansal piyasalar ve finansal aracılardan oluşan bütüne Finansal Sistem adı verilir. Doğru yanıt (a) seçeneğidir.
2)Aşağıdakilerden hangisi finansal sistem tarafından verilen hizmetlerden biri değildir?
a) Kaynakların harekete geçirilmesi
b) Risklerin dağıtılması
c) Konjonktürel dalgalanmaların önlenmesi
d) Kaynakların yeni projelere sunulması
e) Kaynakların izlenmesi
Yanıt : Konjonktürel dalgalanmaların önlenmesi finansal sistem tarafından verilen hizmetlerden biri değildir. Doğru yanıt (c) seçeneğidir.
3)Aşağıdakilerden hangisi finansal sistemde yer alan kurumlardan biri değildir?
a) Merkez bankası
b) Ticaret bankaları
c) Kredi kooperatifleri
d) Sigorta şirketleri
e) Bankerler
Yanıt : Bankerler, finansal sistemde yer alan kurumlar arasında yer almaz. Doğru yanıt (e) seçeneğidir.
4) Aşağıdakilerden hangisi finansal piyasalardan kaynak elde etmenin yollarından biridir?
a) Para basmak
b) Tağşiş yapmak
c) Kredi geri ödemesi gerçekleştirmek
d) Bono ve tahvil ihraç etmek
e) Aracılık faaliyetleri gerçekleştirmek
Yanıt : Bono ve tahvil ihracı finansal piyasadan kaynak elde etmede kullanılacak yöntemlerden biridir. Doğru yanıt (d) seçeneğidir.
5) Menkul değerlerin ilk kez çıkmış oldukları piyasaya ne ad verilir?
a) Birincil piyasa
b) Finans piyasası
c) Para piyasası
d) Sermaye piyasası
e) Menkul değer piyasası
Yanıt: Birincil piyasa, bir menkul kıymetin ilk kez alım-satıma sunulduğu piyasadır. Doğru yanıt (a) seçeneğidir.
6) Daha önce ihraç edilmiş olan menkul değerin işlem gördüğü piyasalara ne ad verilir?
a) Menkul kıymet piyasası
b) İkincil piyasa
c) Sermaye piyasası
d) Birincil piyasa
e) Finans piyasası
Yanıt : Daha önce ihraç edilmiş olan menkul değerin işlem gördüğü piyasalara İkincil piyasalar adı verilir. Doğru yanıt (b) seçeneğidir.
7) Finansal piyasalarda aracılık yapan kişilere ne ad verilir?
a) Mudi
b) Broker
c) Finans elemanı
d) Borsa uzmanı
e) Dealer
Yanıt : Finansal piyasalarda aracılık yapan kişilere Broker denir. Doğru yanıt (b) seçeneğidir.
8) Borsada alım satım yapan kişiye ne ad verilir?
a) Delaer
b) Broker
c) Mağşuş
d) Mudi
e) Mevduat
Yanıt: Dealer, borsada alım satım yapan kişiye verilen isimdir. Doğru yanıt (a) seçeneğidir.
9) Bankalara tasarruf amaçlı para yatıran kişilere yani mevduat sahiplerine ne ad verilir?
a) Delaer
b) Mudi
c) Broker
d) Disponibl
e) Likidite
Yanıt : Mevduat sahibine verilen ortak isim Mudi’dir doğru yanıt (b) seçeneğidir.
10) Vadesi bir yıldan kısa olan işlemlerin gerçekleştirildiği piyasa hangi piyasadır?
a) Sermaye piyasası
b) Bono piyasası
c) Para piyasası
d) Hisse senedi piyasası
e) Tahvil piyasası
Yanıt : Para piyasası, vadesi bir yıldan kısa olan işlemlerin gerçekleştirildiği piyasadır. Doğru yanıt (c) seçeneğidir.
11) Vadesi bir yıldan uzun olan işlemlerin gerçekleştirildiği piyasa hangi piyasadır?
a) Sermaye piyasası
b) Hisse senedi piyasası
c) Tahvil piyasası
d) Bono piyasası
e) Para piyasası
Yanıt : Sermaye piyasası, vadesi bir yıldan uzun olan işlemlerin gerçekleştirildiği piyasadır. Doğru yanıt (a) seçeneğidir.
12) Aşağıdakilerden hangisi para piyasasında işlem gören araçlardan biri değildir?
a) Tüketici kredisi
b) Hazine bonosu
c) Mevduat sertifikasıdır
d) Finansman bonosu
e) Mevduat
Yanıt : Tüketici kredisi, para piyasalarında işlem gören bir araç değildir. Doğru yanıt (a) seçeneğidir.
13) Aşağıdakilerden hangisi sermaye piyasalarında işlem gören araçlardan biridir?
a) Tahvil
b) Mevduat
c) Finansman bonosu
d) Mevduat sertifikası
e) Hazine bonosu
Yanıt : Mevduat, Finansman bonosu, mevduat sertifikası ve hazine bonosu para piyasalarında işlem gören araçlar iken tahvil sermaye piyasalarında işlem görmektedir. Doğru yanıt (a) seçeneğidir.
14) Gerçek ve tüzel kişilerin belli bir zaman için harcamadıkları paraları toplayarak, bunları kredi ve plasman yoluyla değerlendirmeye çalışan işletmelere ne ad verilmektedir?
a) Kredi kooperatifi
b) Sigorta şirketi
c) Banka
d) Menkul kıymet borsası
e) İştirak
Yanıt : Gerçek ve tüzel kişilerin belli bir zaman için harcamadıkları paraları toplayarak, bunları kredi ve plasman yoluyla değerlendirmeye çalışan işletmelere Banka adı verilir. Doğru yanıt (c) seçeneğidir.
15) Aşağıdakilerden hangisi bankaların sunmuş olduğu finansal hizmetlerden biri değildir?
a) Mevduat kabulü ya da diğer borçlanma yolları ile kaynak sağlamak,
b) Ödünç verme ve kredilendirme,
c) Para basımını gerçekleştirmek,
d) Para gönderme işlemleri,
e) Ödeme araçlarının çıkarılması ve yönetimini gerçekleştirmek
Yanıt : Para basma yetkisi sadece merkez bankasına verilmiş bir yetkidir. Doğru yanıt (c) seçeneğidir.
16) Aşağıdakilerden hangisi mevduat bankalarının sermaye piyasasına yönelik faaliyetleri arasında yer almaz?
a) Mevduat sahiplerine kısa vadeli kredi sağlamak
b) Fon kullananların orta ve uzun vadeli kredi ihtiyaçlarını sağlamak
c) Sanayi işletmelerine katılımda bulunmak
d) Yeni çıkarılan kıymetli evrakı kendi garantisi altında veya garantisiz satışa sunmak
e) Yatırım ortaklıklarına kefil olmak
Yanıt : Mevduat sahiplerine kısa vadeli kredi sağlama işlevi mevduat bankalarının sermaye piyasasına yönelik faaliyetlerinden biri değildir. Doğru yanıt (a) seçeneğidir.
17)Aşağıdakilerden hangisi banka sisteminde yer alan kurumlardan biri değildir?
a) Merkez bankası
b) Mevduat bankası
c) Kredi kooperatifleri
d) Yatırım bankası
e) Kalkınma bankası
Yanıt : Kredi kooperatifleri, banka sisteminde yer alan kurumlardan biri değildir. Doğru yanıt (c ) seçeneğidir.
18) Fon kullananların kısa süreli fon ihtiyaçlarını karşılamak için faaliyette bulunana bankalara ne ad verilmektedir?
a) Mevduat bankası
b) Yatırım bankası
c) Fon bankası
d) Merkez bankası
e) Kalkınma bankası
Yanıt : Fon kullananların kısa süreli fon ihtiyaçlarını karşılamak için faaliyette bulunana bankalara mevduat bankası adı verilir. Doğru yanıt (a) seçeneğidir.
19) Taşınır değerler çıkartarak uzun vadeli fon sağlamak amacında olan kuruluşlarla, birikimlerini sözkonusu taşınır değerlere yatırarak değerlendirmek isteyen gerçek ve/veya tüzel kişiler arasında aracılık yapan finansal kurum aşağıdakilerden hangisidir?
a) Kalkınma bankası
b) Yatırım bankası
c) Kefalet kooperatifleri
d) Mevduat bankası
e) Merkez bankası
Yanıt : Soruda tanımı verilen kurum Yatırım bankası’na aittir. Doğru yanıt (b) seçeneğidir.
20) Aşağıdakilerden hangisi yatırım bankasının sunduğu finansal hizmetlerden biri değildir?
a) Taşınır değerleri, gerektiğinde satın almayı üstlenmek
b) Taşınır değerler çıkaran firmaların satış ajanı olarak hareket etmek
c) Mevduat sahiplerine kısa vadeli kredi sağlamak
d) Taşınır değer ihracında firmalar danışmanlık yapmak
e) Taşınır değerlerin ana para ve faiz ödemelerinin vadesinde yapılacağı konusunda garanti vermek
Yanıt : Mevduat sahiplerine kısa vadeli kredi sağlamak mevduat bankasının görevidir. Doğru yanıt (c) seçeneğidir.
Ünite 2
Cevaplı Test
1)Finansal piyasaların kaynaklarını asıl olarak ne oluşturur?
a) Birey ve firma tasarruflarının sisteme girmesi *
b) Para basımı
c) Bono ihracı
d) Reeskont
e) Açık piyasa işlemleri
2)Tasarruf sahibinin tasarrufunu finansal aracıya aktarması ve fon kullanmak isteyen tarafın fon ihtiyacını finansal aracılardan sağlaması ne tür bir finansman yöntemidir?
a) Doğrudan finansman
b) Banka finansmanı
c) Dolaylı finansman *
d) Aracı finansmanı
e) Tasarruf finansmanı
3)Firmanın yıl sonunda kâr etmesi durumunda, hisse başına dağıtmış olduğu kâra __________ denir.
a) Dividant *
b) Reeskont
c) Disponibilite
d) Emisyon
e) Likidite
4)Menkul değerlerin ilk kez çıkmış oldukları piyasaya ______________ denir.
a) Merkez bankası piyasası
b) Birincil piyasa *
c) Likit piyasa
d) İkincil piyasa
e) Emisyon piyasası
5)Para ve sermaye piyasası ayrımı temel olarak hangi kıstasa göre yapılır?
a) Miktara göre
b) Kullanım amacına göre
c) Vadeye göre *
d) Döviz cinsine göre
e) Kuruma göre
6) Para piyasalarında işlem gören araçların en temel araç aşağıdakilerden hangisidir?
a) Hazine bonosu
b) Devlet tahvili
c) Kredi
d) Mevduat *
e) Özel tahviller
7) istenildiği zaman veya belli bir vade sonunda geri alınmak koşuluyla bankalara verilmiş olan paraya _________ denir.
a) Mudi
b) Mevduat *
c) Tevdiat
d) Kredi
e) Bono
8) Bankaların bankalar nezdindeki tevdiatlarına _____________ denir.
a) Dizponibilite
b) Munzam karşılık
c) Banka mevduatı *
d) Reeskont
e) Para arzı
9)Gerçek kişiler tarafından bu isimle bankaya yatırılan paralar ile vakıflara, dernek ve birliklere, sendikalara, kanunla ya da bir kanuna dayanarak kurulmuş olan tasarruf sandıklarına ait olan mevduatı içeren mevduat türü hangisidir?
a) Tasarruf mevduatı *
b) Banka mevduatı
c) Dernek mevduatı
d) Sandık mevduatı
e) Toplam mevduat
10)Genellikle 3-6 ya da 12 ay vadeli ve bütçe açığını finanse etmeye yönelik kamu tarafından çıkartılan borç senetlerine ne ad verilir?
a) Kamu kredisi
b) Hazine tahvili
c) Özel tahvil
d) Hisse senedi
e) Hazine bonosu *
11)Banka tarafından, mevduat sahibine satılan bir borç senedine ___________ adı verilir.
a) Tüketici kredisi
b) Mevduat sertifikası *
c) Bono
d) Tahvil
e) Hisse senedi
12)Mali kuruluşların bilanço kalemlerindeki aktiflerini yani varlıklarını, menkul kıymet haline getirmeleri için kullandıkları kıymetli evrak aşağıdakilerden hangisidir?
a) Varlık senedi
b) Hisse senedi
c) Borç senedi
d) Varlığa dayalı menkul kıymet *
e) Çek
13)Finansman bonosu Türkiye’de hangi yılda uygulamaya konmuştur?
a) 1988 *
b) 1995
c) 1994
d) 1993
e) 1982
14)Finansman bonosu hangi piyasada işlem gören bir araçtır?
a) Sermaye piyasası
b) Banka piyasası
c) Para piyasası *
d) Hisse senedi piyasası
e) Tahvil piyasası
SONRAKİ SAYFAYA GEÇİNİZ
[wp_ad_camp_5]
sonraki sayfadan devam ediniz
İlk yorum yapan olun