8- Osmanlı Devleti Çöküş ve Dağılma Dönemi

OSMANLI DEVLETİ DAĞILMA VE ÇÖKÜŞ DÖNEMİ KONU ÖZETİ PDF İNDİR

(1792 – 1922)

Dönemin Padişahları

* III. Selim (1789 – 1807)

* IV. Mustafa (1807 – 1808)

* II. Mahmut (1808 – 1839)

* I. Abdülmecit (1839 -1861)

* Abdülaziz (1861 – 1876)

* V. Murat (1876 – 1876)

* II. Abdülhamit (1876 – 1909)

* V. Mehmet Reşat (1909 – 1918)

* VI. Mehmet Vahdettin (1918 – 1922) (Son Osmanlı Padişahı)

* Son Halife II. Abdülmecit (1922 – 3 Mart 1924)

 Dönemin Genel Özellikleri

* Osmanlı’nın Dağıma Dönemi 1792 Yaş Antlaşması’yla başlar, 1922’de Saltanat’ın kaldırılmasıyla son bulur.

* Bu dönemde Osmanlı Devleti, uluslar arası ilişkilerde, Avrupa devletleri arasındaki çıkar çatışmalarından yararlanarak denge politikaları izlemiş ve her alanda Batı tarzı ıslahatlar yaparak çağdaşlaşma uğraşlarını sürdürmüştür.

* Bu yüzyılda Osmanlı Devleti, Fransız İhtilali’nden en çok etkilenen imparatorluk olmuştur (Milliyetçilik).

* Bu dönemde imparatorluğun parçalanmasını durdurmak için her alanda ıslahatlar yapılmıştır. Özellikle ıslahatlarda azınlıklara tanınan ayrıcalıklar dikkati çekmişse de devletin parçalanması durdurulamamış

sadece ömrünün uzamasına yardımcı olmuştur.

* Yüzyılın ikinci yarısından sonra çeşitli fikir akımları doğmuştur (Amaç; dağılmayı önlemektir.). Ayrıca Osmanlı Devleti; Fransa, İngiltere ve Rusya’ya karşı Almanya’ya yakın bir siyaset izlemeye başlamıştır (1878 Berlin Antlaşması’ndan sonra).

Dönemin Siyasi Gelişmeleri

 Sırp Ayaklanması (1804 – 1815)

* Nedenleri:

* Milliyetçilik akımının etkisi,

* Rusya’nın panslavizm politikası (Balkanlardaki Rus konsolosluklarının çalışmaları),

* 18. yüzyıl boyunca meydana gelen savaşların Balkanları bir savaş alanı haline dönüştürmesi,

* Avrupalı büyük devletlerin kışkırtması ve desteği,

* Osmanlı Devleti’nin eski adalet ve hoşgörüye dayanan yönetim anlayışını kaybetmesi (yerel yöneticilerin keyfi davranışları)

 İsyanın Gelişimi ve Sonucu:

* İlk ayaklanma 1804’te Kara Yorgi başkanlığında çıktı ve 1806 – 1812 Osmanlı – Rus Savaşı boyunca devam etti.

* Ruslarla imzalanan 1812 Bükreş Antlaşması ile Osmanlı Devleti, Sırplara bazı ayrıcalıklar tanıdı.

* Ancak Sırplar bu ayrıcalıklarla yetinmediler ve bağımsızlık talebinde bulundular ve tekrar isyan ettiler. Ama Osmanlı Devleti bu isyanı sert bir şekilde bastırdı ve Kara Yorgi idam edildi.

*Önemi:

* Milliyetçilik düşüncesinin etkisiyle ortaya çıkan ilk bağımsızlıkçı ve ayrılıkçı ayaklanmadır.

* Osmanlı Devleti’nden, başka devletin baskısıyla ayrıcalık (imtiyaz) elde eden ilk ulus Sırplardır. Bu durum daha sonraki Yunan İsyanı’nı da etkileyecektir.

NOT: Sırplara 1829 Edirne Antlaşması ile özerklik, 1878 Berlin Antlaşması’yla da bağımsızlık verilecektir.

 1806 – 1812 Osmanlı – Rus Savaşı

* Nedenleri:

* Rusların Sırp isyanını desteklemesi,

* Osmanlı Devleti’nin Rus yanlısı Eflak ve Boğdan beylerini görevden alması

* 1804’te başlayan Napolyon Savaşları sırasında Osmanlı Devleti’nin Fransa tarafını tutması, Boğazları Ruslara kapatması,

* Napolyon’un 1806’da Österliç Savaşı’nda Avusturya ve Rus ordularını yenmesi, Osmanlı Devleti’nin Fransa’ya yakın bir politika izlemesi

* Savaş:

* Ruslar Eflak ve Boğdan’ı işgal etti. Nizam-ı Cedit Ordusu Tuna boyunda Rusları yenmişse de Yeniçeriler İstanbul’da Kabakçı Mustafa İsyanı’nı çıkartarak III. Selim’i tahtan indirmişlerdir.

* Bununla beraber Napolyon’un 1807’de Tilsit Antlaşması ile Rusları, Eflak ve Boğdan üzerinde serbest bırakması savaşı Osmanlı aleyhine döndürmüştür (Fransa ve Rusya gizlice Osmanlı topraklarını paylaşmıştır).

* Fransa’nın bu ikiyüzlü politikası üzerine Osmanlı Devleti, denge politikası gereği İngiltere’ye yaklaşmıştır. Bunun üzerine Osmanlı Devleti ile İngiltere arasında 1809 Çanakkale (Kale-i Sultaniye) Antlaşması imzalanmıştır. Bu antlaşma ile barış zamanında Boğazlardan hiçbir savaş gemisinin geçmemesi kararlaştırılmıştır.

NOT: Bu antlaşma ile Osmanlı ile Rusya arasında bir sorun olan Boğazlar konusuna ilk defa Boğazlarla ilgisi olmayan bir üçüncü devlet (İngiltere) resmen karıştı.

* 1811’de Napolyon’un Moskova’ya saldıracağı haberini alan Rusya, Osmanlı’ya antlaşma önermiştir.

* 1812 Bükreş Antlaşması

1. a) Beserabya Ruslara verilecek, Eflak ve Boğdan Osmanlı’da kalacak,
2. b) Dinyester Irmağı, iki devlet arasında sınır olacak,
3. c) Osmanlı Devleti, Sırplara bazı ayrıcalıklar tanıyacak

NOT: Osmanlı Devleti, bu antlaşmayla ilk kez gayrimüslim bir azınlığa siyasi ayrıcalık tanımıştır.

 Kabakçı Mustafa İsyanı (1807)

* III. Selim yeniliklerine ve bu dönemde kurulmuş olan Nizam-ı Cedit Ordusuna karşı olan yeniçeriler, Kabakçı Mustafa Önderliğinde isyan ettiler.

* III. Selim tahttan indirildi. Nizam-ı Cedit Ordusu kapatıldı, IV. Mustafa tahta çıkarıldı.

* IV. Mustafa (1807 – 1808) Dönemi’nde III. Selim’in yakın dostu olan Rusçuk Ayanı Alemdar Mustafa Paşa isyan etti.

* Alemdar III. Selim’i tekrar tahta geçirmek için İstanbul’a geldi ancak yeniçeriler III. Selim’i öldürdü. Bunun üzerine Alemdar, II. Mahmut’u tahta çıkardı ve kendisi de sadrazam oldu.

SONRAKİ SAYFAYA GEÇİNİZ

[wp_ad_camp_5]

sonraki sayfadan devam ediniz