Türkiyenin Akarsuları

Türkiyenin Akarsuları 
Genel Özellikleri: Enerji Potansiyelleri Fazladır – Rejimleri Düzensizdir – Akış Hızları Fazladır
Doğu Batı İstikametlidir – Ulaşım Yapılmaz (Bartın Çayı Hariç) – Aşındırmaları Fazladır – Denge Profilleri Yoktur
* Bir Akarsu Eğimin Az Olduğu Yerden Akıyorsa Aşındırması Azdır Taşkın Yapmaya Elverişlidir (Meriç Nehri)
Havzalar 
* * * Bir Akarsu Sularını Denizlere Ulaştırmıyorsa Kapalı Havzalıdır – Ulaştırıyorsa Açık Havzalıdır
İç Anadolu Kapalı Havzası : [Tuz – Eber – Afyon – Akarçay – Akşehir – Konya] Kapalı Havzaları Bulunur
Kapalı Olma Nedeni: Etrafının Dağlarla Çevrili Olması Ve İklim Koşulları (Yağışın Az Olması)
Göller Yöresi Kapalı Havzası: [Burdur Ve Acıgöl] Kapalı Havzaları Bulunur
Kapalı Olma Nedeni: Karstik Arazi Yapısı (Litolojik Yapı) Ve Yerşekillerinin Elverişsiz Olması
Van Gölü Kapalı Havzası: Yerşekilleri Elverişsiz Olduğu İçin Kapalı Havzalıdır
Aras Ve Kura Kapalı Havzaları: Hazar Gölüne Döküldükleri İçin Kapalı Havzalıdırlar
* * * Sorularda Akarsu Deniz Seviyesinin Üzerindedir Şeklinde Gelen Cümle Kapalı Havza Olduğu Anlamındadır!
Meriç Nehri: Bulgaristanda Doğup Ege Denizine Dökülür | Asi Nehri: Lübnanda Doğup Akdenize Dökülür
Aras Ve Kura Nehirleri: Ülkemizde Doğup Ülke Dışında Hazar Gölüne Dökülür
Zapsuyu-Fırat-Dicle Nehirleri: Ülkemizde Doğup Basra Körfezine Dökülürler
Çoruh Nehri: Gürcistan Üzerinden Giderek Karadenize Dökülür | Marmaraya Dökülenler: Susurluk Nehri
Karadenize Dökülenler: Kızılırmak – Yeşilırmak – Sakarya Nehri – Çoruh – Bartın Çayı
Akdenize Dökülenler: Asi – Seyhan – Ceyhan – Manavgat – Dalaman – Aksu – Göksu
Ege Denizine Dökülenler: Meriç – Barırçay – Gediz – Küçükmenderes – Büyükmenderes
* Ülkemiz Topraklarında Doğan En Uzun Akarsu Kızılırmak Ülke Dışını Da Sayarsak Fırat Nehridir!
* İç Anadolu Bölgesindeki Akarsular Sel Rejimlidir | Karadeniz Bölgesindeki Akarsular Kısmen Düzenli Rejimlidir
Karma Rejimli Akasular: Birden Fazla İklim Bölgesinden Geçerler –> Kızılırmak – Yeşilırmak – Fırat – Sakarya
Basit Rejimli Akarsular: Tek İklim Bölgesinden Geçenlerdir –> Bakırçay – Gediz Vs.
* Meriç Nehri Yunanistan İle – Aras Ve Arpaçay Nehri Ermenistan İle – Dicle Ve Asi İse Suriyeyle Sınır Oluşturur
Akarsuların Oluşturduğu Aşınım Şekilleri 
1 – Vadi: Çentik(Kertik) – Boğaz(Yarma) – Kanyon Vadi – Alüvyal Tabanlı Vadi Olarak 4 E Ayrılır
A) Çentik Vadi: “V” Vadi Olarak Bilinir – Eğimin Çok Olduğu Alanlarda Görülür – Karadeniz Ve Doğu Anadoluda
B) Boğaz Vadi: Akarsuların Açtığı Derin Ve “U” Boğaz Görünümlü Vadilerdir – Karadeniz Ve Akdenizde Doğu A.
C) Kanyon Vadi: Basamaklı Yapı Şeklinde Oluşan Vadilerdir – Karstik Alanlarda Görülür – Akdeniz Bölgesinde
D) Geniş Tabanlı (Alüvyal Tabanlı) Vadi: Yatak Eğiminin Az Olduğu Alanlarda Görülür – Kıyı Ege Bölgesinde
2 – Peribacaları: Sel Suları Tarafından Oluşturulmuş Şapkalı Yer Şekillerine Denir
* Oluşumunda Cılız Bitki Örtüsü – Volkanik Arazi – Akarsu & Sel Suları Ve Dolaylı Olarak Rüzgarlar Etkilidir
3 – Dev Kazanı: Şelale Sularının Döküldükleri Yeri Aşındırmasıyla Oluşan Geniş Çukurlara Denir – Düden Şelalesi
4 – Kırgıbayır: Sel Sularıyla Yarılmış Olan Yer Şekilleridir – İç Anadoluda Kurak Ve Yarıkurak Alanlarda
5 – Menderes: Akarsuların Eğiminin Azaldığı Yerlerde Oluşan Büklüm (* Hem Aşınım Hem Birikimdir) Ege
6 – Peneplen: Deniz Seviyesine Yakın Hafif Dalgalı Düzlüklere Denir Ülkemizde Bulunmaz
Akarsuların Oluşturduğu Birikim Şekilleri 
1) Delta: Akarsuların Deniz Kıyısında Materyal Biriktirmesiyle Oluşur (* Falez Olan Yerde Delta Olmaz)
2) Irmak (Kum) Adası: Mendereslerin Eğimlerinin Azaldığı Yerlerde Oluşan Küçük Adacıklardır – Ege
3) Dağ İçi Ovası: Dağların Çevrelediği Alanlarda Çöküntülere Akarsunun Biriktirme Yapması – Doğu A.
* Erzurum – Elazığ – Erzincan – Iğdır – Malatya – Muş – Bitlis – Bingöl Deki Ovalar.
4) Dağ Eteği Ovası: Birikinti Konisi -> Birikinti Yelpazesi -> Bu 2 Oluşum Genişleyince Dağ Eteği Ovası Oluşur
* Bursa Ve Aksaray Ovaları Örnektir!
5) Taban Seviyesi (Alüvyal Taşkın) Ovası: Bakırçay-Gediz-K.Menderes-B.Menderes-Sakarya Ovaları (Verimli)
6) Seki (Taraça): Akarsuyun Yatağını Derine Aşındırması Ve Eski Yatağın Basamak Şeklinde Ortaya Çıkmasıdır
* Oluşumunda Hem İç Kuvvet (Epirojenez) Hem De Dış Kuvvet (Akarsu) Etkilidir – Egedeki Akarsular Örnektir.
* Sekiler Mendereslerle Birlikte Hem Aşınım Hem De Birikim Şekilleridir!
Karstik Şekiller 
Kalker (Kireçtaşı) – Jips (Alçıtaşı) Ve Kayatuzu Gibi Çözülebilen Kayaçları Oluşturduğu Şekillerdir
* Akdeniz Bölgesi (Teke-Taşeli) – Göller Yöresi (Denizli-Muğla) – İç Anadolu (Obruk Platosu) – Tokat – Sivas Görülür
Karstik Aşınım Şekilleri
Lapya En Küçük Karstik Aşınım Şeklidir (Orta Toroslar) – Dolin Lapyaların Birleşmesiyle Oluşur (Göller Yöresi)
Uvala İse Dolinlerin Birleşmesiyle Oluşur (Mersin)
Mağara: Karstik Taşların Altından Yeraltına Sızan Suların Zamanla Yer Altındaki Çukurları Genişlemesi
Antalyada: Karain – Damlataş – Dim Mağaraları / Burdurda: İnsuyu / Mersinde: Astım Mağarası
Tokatta: Ballıca Mağarası / Zonguldakta: Kızılelma Mağarası / Gümüşhanede: Karaca Mağarası

[wp_ad_camp_2]