
Kpss Maliyet Muhasebesi
Konu Anlatımı Ders Notu indir
pdf olarak indirebilirsiniz
BURADAN İNDİRİN
GİRİŞ
Maliyet muhasebesi endüstriyel faaliyette bulunan (veya hizmet üreten) işletmelerin ürettikleri mamüllerin saptayabilmek için maliyet giderlerinin türlerini (gider türleri) ortaya çıktıkları yerler itibariyle (gider yerleri) ve üretilen mamüllerin türlerine göre (gider taşıyıcıları) izlemek için yapılan hesaplar ve tutulan kayıtları kapsamaktadır.
Biz bu çalışmamızda maliyet türlerinden işçilik giderlerini ayrıntılı bir şekilde incelemeye çalışacağız. İşçilik giderlerine geçmeden önce bazı temel kavramları üzerinde duralım.
Maliyet Kavramı
En geniş anlamı ile maliyet (lost) kavramı, bir amaca ulaşmak bir nesneye sahip olabilmek için katlanılan fedakarlıkların tümüdür. Yukarıda tanımdan hareket edildiğinde maliyet kavramının muhasebenin konusu içerisinde girebilmesi için katlanılan fedakarlıkların para değeri ile ölçülebilir olması gerekmektedir. 2563 Sayılı Vergi Usul Kanunumuzda satın alınan mal ve üretim ve üretilen mamül ya da hizmetin maliyet hedefleri ayrı ayrı tanımlanmıştır. Maliyet bedeli 262. maddede genel olarak şöyle tanımlanmıştır.
Maliyet Bedeli olarak böyle bir kıymetin iktisap edilmesi ve yahut değerinin arttırılması nedeniyle yapılan ödemelerle bunlara ilişkin tüm giderlerin toplamını ifade eder.
Maliyet Gideri
Maliyet gideri üretim işletmelerinde üretilmesi amaçlanan mamulün elde edilmesi için kullanılan veya tüketilen mal ve hizmetlerin parasal olarak ifadesidir. Tanımdan da anlaşılacağı üzere maliyet giderinin en belirgin özelliği üretim için mal ve hizmet tüketimidir. Sözü edilen tüketim biçiminde mal ve hizmetler tümü ile tüketilip yok edilmemekte aksine, şekil değiştirerek yepyeni bir mamule dönüştürmektedir. Kısacası maliyet gideri kavramında üretim için tüketim sözkonusu olmaktadır. Maliyet giderleri, üretilen malların satışı esnasında işletmeye tekrar gelir olarak geri dönmektedir. . (Yükçü,1999:39)
İŞÇİLİK GİDERLERİ
1. İşçilik Kavramı ve Özellikleri
Mamül ve hizmet üretimi için gereken üretim faktörü emek veya işgücüdür.İşçilik maliyetleri,işveren tarafından işgücü ile ilgili yapılan ödemelerin tümüdür.Emek,insanların gereksinimlerini gidermek için gelir elde etmeyi amaç edinmiş zihinsel ve bedensel çalışmalardır ücret ise insan emeğinin karşılığıdır.(Hacırüstemoğlu,1995:120)
İşçilik Kavramı,bir mamülün ya da hizmetin üretilmesinde kullanılan ya da bu üretime yardımcı olan emeğin parasal tutarını ifade eder. Önce bir mamülün ya da hizmetin üretilmesinde harcanan süre belirlenir. Daha sonra bu harcanan süre, parayla ifade edilir.
Başka bir yerde de İşçilik Kavramı mamül üretmek için harcanan insan emeğinin parasal olarak ifadesidir. Mamül maliyetinin hesaplanmasında dikkate alınması gereken işçilik gideri diğer maliyet unsurlarından farklı bazı özellikler taşımaktadır. Bu özellikler şöyle sıralanabilir. (Üstün,1996:139)
1- İşçilik gideri saklanması, stoklanması, biriktirilmesi mümkün olmayan bir gider kalemidir. İşçi veya memur mesainin başlama veya bitiş saatleri arasında işletmede bulunduğu sürece işveren tarafından yeterli miktarda iş verilip verilmediğine yüksek veya düşük verim sağlanıp sağlamadığına bakılmaksızın ücret almaya hak kazanır. Bu da işletme için mamul maliyetlerindirilmesinde bir maliyet gideridir.
2- İşçilik giderlerine günlük saatlik ücretlere ek olarak sosyal mevzuat hükümleri veya toplu sözleşme hükümlerine göre bazı sosyal yardım, çocuk zammı ücretli izin, giyecek ve yiyecek gibi ilaveler yapılabilir.
3- İşçilik gideri tüm maliyetleri etkileyen aktif karakterli bir giderdir. Her ne kadar işçilik giderlerinin toplam maliyetlerin içindeki nisbi payı son yıllarda düşmekte ise de yine de maliyet giderlerinin verimli ve etkili kullanımını olumlu veya olumsuz etkileyen bir maliyet gideri ve özelliğini korumaktadır.
4- Ücret gideri işveren için bir gider özelliği taşırken ücret almaya hak kazanan işçi için gelir anlamındadır. Bu gelir üzerinden kesilecek vergi ve sosyal mevzuata ilişkin primlerin takibi ve ödenmesi işletmelere çeşitli sorumluluklar yükler. (Yükçü,1999:105)
2. İşçilik Giderlerinin Sınıflandırılması
İşçilik giderleri üretilen mamüller ile ilişkilerine göre direkt veya endirekt işçilik maliyeti olarak ikiye ayrılabilir.
2.1. Direkt İşçilik Maliyetleri
Direkt işçilik, üretilen mamüllere doğrudan doğruya yüklenebilen ve mamülün temel yapısını oluşturan, hammaddenin biçimini, yapısını ve niteliğini değiştiren maliyetlerdir. Örneğin; bir konfeksiyon dikiş fabrikasında dikiş makinaları operatörüne bir inşaat şantiyesinde beton döken işçilere ödenen ücretler vb. (Üstün,1996:140)
Bu giderler,angi mamul ve mamul grubu için harcandığı izlenebilen ve herhangi bir dağıtım anahtarına gerek duymadan ,işçi başına düşen çalışma süresi ölçülebilen işcilik giderlerinden oluşur.(Ders Notları)
Direkt işilik giderleri 7/A seçeneğinde 720-Direkt İşçilik Giderleri Hesabında izlenirken 7/B seçeneğinde 791-İşçi Ücret ve Giderleri Hesabında izlenmektedir. (Yükçü,1999:106)
2.2. Endirekt İşçilik Maliyetleri
Nihai mamüllerin üretiminde kullanılan direkt işçilik dışında kalan ve bu mamüllere doğrudan doğruya yüklenmeleri olanaksız olan işçiliklere, Endirekt İşçilik adı verilir . Endirekt işçilikler de aynı direkt hammadde gibi, yardımcı işçilik ve yönetici işlicilik olmak üzere ikiye ayrılır. Yardımcı işçilik, üretim faaliyetlerinin düzenli biçimdi sürdürülmesine yardım eden işçilik olup, bakım ve onarım işçileri kapıcı ve çırak vb. personele ödenen işçilik maliyetlerinden oluşur. Yönetici işçilik de; üritem faaliyetlerini yöneten ustabaşı gözlemci, atölye şefi vb. kişilere ödenen maliyetlerden oluşur. (Üstün,1996:141)
Endirekt işçilikler ile üretilen mamüller arasında direkt ilişki kurmak mümkün olmadığından bu giderler mamül maliyetine bazı dağıtım anahtarları veya dağıtım yöntemleri aracılığıyla dağıtılacak yüklenir.
Endirekt İşçilik Giderleri 7/A seçeneğinde 730-Genel Üretim Giderleri Hesabında izlenirken 7/B seçeneğinde tüm işçilik giderleri 791 – İşçi Ücret ve giderleri hesabında izlenmektedir.
3. İşçilik Giderlerinin İzlenmesi
İster üretim işletmesi özelliğinde olsun isterse ticari veya hizmet türünde olsun. İşletmelerde işçilik giderlerinin izlenmesi önem göstermektedir. İşveren için bir maliyet unsuru, çalışan işçi içinse bir gelir kaynağı işçiliğin hatasız belirlenmesi ve ödenmesi işgücü verimliliği açısından da önemlidir. (Üstün,1999:106)
İşçilik miktarları çoğu kez iki aşamada izlenmektedir.
- İşçinin bir günde ya da bir hesap döneminde işletmede geçirdiği zaman,
- İşçinin bu zamanını hangi işler üzerinde ya da hangi gider merkezinde geçirdiği. (Yükçü,1996:143)
İşçiliklerin izlenmesi prosüdür çalışma süresinin belirlenmesi hakedilen ücretin hesaplanması ücretlerin maliyetlere yansıtılması ve daha sonra ödemelerin yapılması gibi bir çok aşamadan yapılmasına rağmen burada daha çok çalışma süresinin belirlenmesi ve maliyetlere yansıtılması gibi maliyet muhasebesinin konusuna giren konulara değinilecektir.
İşçilerin çalışma sürelerinin belirlenmesi konusunda önceki dönemlerde puantaj kartları kullanılmasına rağmen artık günümüzde bu farksiyon daha çok işçi saat kartı (cloch card) ile görülmektedir. Bu kart her işçi için ayrı ayrı düzenlenmiştir. İşçilerin haftalık veya aylık çalışma sürelerini günleri itibariyle göstermektedir. İşçilerin işletmede geçirdikleri toplam süreleri de içeren bu karta dayanarak ücret bordroları hazırlar.
Genellikle her işletmenin girişinde bulundurulan bu kartların yakınında yerel zamanı gösteren bir de saat bulunmaktadır. Her işçi işyerine giriş ve çıkışta kendi kartını saate bastırarak işe başlama ve işten ayrılma saatlerini karta yansıtır.
Günümüzde teknolojik gelişmelerle beraber bu sistem artık yerini bar-kod sistemine veya işçilerin el izini okuyarak giriş ve çıkışı kaydeden optik okuyucu sistemlerine dönmüştür.
İşçilik ücretlerinin maliyetlere yansıtılmasında kullanılan iki önemli belge de “İşçi çalışma kartı” ve “İşçi Çalışma Kartı Özeti”dır. Burada amaç işçilerin işletmede geçirdikleri süreleri hangi bölümlerde hangi işler için geçirdiklerini tespit etmek ve bu sürelerin toplamların belirlenmesi suretiyle üretimi gerçekleştirilen mamüllere veya sparişlere yüklenmesinde yardımcı olan araçlardır. (Üstün,1999:108)
4. Ücret Sistemleri
Çağdaş yöneticinin en önemli amacı kontrolü altında bulunan tüm olanakları en etkili bir biçimde kullanmak ve mevcut koşullarda bunlardan en yüksek parasal faydayı elde etmek oluşturur. İnsan gücüne ise yönetmek ise kağıt üzerinde planlanıp örgütlendiği gibi kolay gerçekleştirilemez
Kişileri verimli çalıştırabilmek için;
- Yöneticinin yetenekli olmaları ve etkin bir yönetimi yerine getirebilmeleri
- Kişilerin kendilerinde iş yapma arzusunun oluşturulması gerekir.
Bu nedenle yöneticiler, çalışanları en etkin bir biçimde çalışmaya sevk edebilmek için çeşitli uygulamalarda bulunmalıdır. Bunlar ise yönetilme, güdüleme ve teşvik gibi adlarla tanımlanmaktadır.
Teşvik; işçileri yaptığı işe çalışma ortamına endustriyel çalışma yerine kültür ve öğrenim düzeyine ve benzeri unsurlara göre farklılık gösterir. İşçilerin bu durumlarına göre uygun teşvik sistemlerinin düşünülüp uygulanması özellikle değerlendirilmesi gereken noktayı oluşturur. Teşvik uygulaması dengeli bir değerlendirmeden sonra uygulamaya başlandığında işletmede her alanda çok yararlı sonuçlar doğurabilir. Ama bununla beraber yanlış bir teşvik politikası da işletmenin amaçları için yanlış sonuçlar doğurabilir. İşçilerin üretime katılmalarıyla oluşan ekonomik fedakarlıklar işçilik maliyetlerini oluşturmaktadır. İşçilik maliyetlerinin temelinide işçilere ödenen ücreti oluşturur. Ücret; Üretim maliyetlerinin hesaplanmasında ve dönem kar veya zararının belirlenmesinde etkili olan bir üretim unsuru zararın belirlenmesinde etkili olan bir üretim unsuru olan emeğe ödenen bedeldir. İş kanunda belirtilen ücret kavramı ise “Genel olarak ücret, bir kimseye bir iş karşılığında ödenen meblağı içerir.” (Üstün,1996:148)
Ödenecek ücretin belirlenmesine ilişkin önemli kavramlardan biriside ücret haddidir. Ücret haddi; çalışılan bir saatlik sürenin veya bir birimlik ücretin karşılığı olarak belirlenmiş ücreti ifade eder örneğin; 10.000 TL/saat veya 2.000 TL/saat gibi ücret gelirini hesaplayabilmek için ücret haddi ile çalışan toplam süreyi veya üretilen toplam miktarı çarpmak gerecektir.
Bu noktada ücretle ilgili diğer iki önemli kavram ise Çıplak ücret ve Giydirilmiş ücrettir. Çıplak ücret işçiye çalışmasının karşılığında direkt olarak herhangi bir ilave yapılmadan ödenen miktardır. Giydirilmiş ücret ise işçinin belli bir çalışma karşılığında aldığı çıplak ücrete prim, ikramiye, yemek, yakacak ve kira gibi çeşitli ödemelerin eklenmesi suretiyle bulunan rakamdır. (Yükçü,1999:108)
Ücretle ilgili açıklanması gereken bir diğer kavram ise asgari ücrettir. Asgari ücret; iş kanunumuzda yer alan asgari ücret, ilgili kurullarca saptanan ve kuruluşlarca işçilere ödenmesi zorunlu olan en alt düzey ücreti ifade eder. Asgari ücret yönetmeliğinde tanım şöyledir; “İşçilere bir çalışma günü karşılığı olarak ödenen ve işçinin asgari gıda, mesken, giyim, sağlık aydınlatma, taşıt ve kültürel eğlence gibi zaruri ihtiyaçlarını cari fiyatlar üzerinden karşılanmaya yetecek miktarda olan bir ücrettir. ”(Üstün,1996:149)
Ücretin hesaplanması ve ödeme şekillerinin değişik biçimlerde oluşu değişik ücret sistemlerini Zaman esasını göre ücret sistemi ,Akord (parça) esasına göre ücret sistemi,Prim esasına göre ücret sistemi diye ayrılmaktadır.(Hacırüstemoğlu,1995:125)
4.1. Zaman Esasına Göre Ücret Sistemi
Özellikle Türkiye’de en çok uygulanmakta olan bu ücret sisteminde ödenecek ücret hesaplanmasında işçinin işletmede geçirdiği süre esas alınır. Bu ücret sisteminde işçinin verimine bakılmamıştır işçinin saat gün veya ay olarak işletmede geçirdiği süre işçinin alacağı ücrette etkilidir
Bu sistemin özellikle üretimde kaliteyi esas alan işletmelerde veya üretim safhasının bir band üzerinde gerçekleştirildiği ve işçinin iş akışını etkileyemeyeceği durumlarda kullanıldığı söylenebilir.
Bu ücret sisteminde genellikle şu iki husus söz konusudur.
- İşçilerin zaman birimi (saat) başına aldığı ücret sabit olduğu için alınan tüm ücret verim düzeyine bakılmaksızın işin süresiyle doğru orantılı olarak artar.
- Verim birimi (mamül) başına düşen işçilik gideri zamana göre ters orantılı olarak düşer. Başka bir ifadeyle verim yüksekliğinde birim işçilik giderleri düşerken verim düştüğünde birim işçilik gideri yükselir. (Üstün,1996:149-150)
ÖRNEK:
Normal üretim koşullarında 2 saatte 1 adet x mamülü üretilmektedir. 8000 TL saat ücreti alan işçi A, bir haftada 40 saatlik üretimden sonra 20 adet x mamülü üretilmiştir. Aynı ücreti alan B ise aynı sürede 15 adet x mamülü üretebilmiştir.
A işçinin bir adet x mamülünü 2 saatte üretirken,
B işçisi bir adet x mamülünü 2 saat 40 dakikada üretebilmiştir. Bu durumda A ve B işçilerinin ürettiği x mamullerinin işçilik birim maliyetleri ayrı ayrı hesaplanabilir.
A işçisi (40 saat x 8.000 TL)/20 adet =16 000 TL
B işçisi (40 saat x 8.000 TL)/15 adet =21 333 TL
Görüldüğü gibi A işçisi x mamülün bir adedini 16 000 TL’ye üretirken B işçisi A işçisine göre zamanı ekonomik kullanamadığından 21 333 TL’ye üretilebilmiştir.(Yükçü,1999:109)
4.2. Parça Başına Ücret Sistemi
Bu sistem zaman başına ücret sisteminin tam tersidir. Burada geçen süreye bakılmayıp belirli bir zaman içerisinde fiilen üretilen mamül miktarına göre ödenir. Bu sisteme “akord sistemi”de denilmektedir. Bu sistemin en önemli özelliği yapılan işle ödenen ücret arasında doğrudan bir ilişki vardır. İşçi bu sistemde ne kadar çok üretirse o kadar çok ücret alacağını bilerek hareket etmektedir. Birim başına işçilik maliyeti sabit olduğundan çalışma verimliliğinin düşmesi direkt işçilik maliyetlerini yükseltmez. Bu sistem giderlerin hesaplarını kolaylaştırdığı gibi işçilerde gelirlerinin artmasını kolayca izleyip kontrol edebilir. (Yükçü,1999:110)
4.2.1. Para Akordu
Üretilen mamül başına bir ücret belirlenir. Bu ücretin birim başına akord değeri olarak adlandırabiliriz. Ödenecek ücret üretim miktarı ile birim başına akord değerinin çarpımı sonucu hesaplanır. Ücret günlük haftalık veya aylık ödendiğinde günlük haftalık ve aylık ücretleri şöyle olacaktır.
Günlük : 8 Adet x 6 000 TL/adet = 48 000 TL
Haftalık: 40 Adet x 6 000 TL/adet = 240 000 TL
Aylık: 176 Adet x 6 000 TL/adet = 1.056 000 TL
Bu akord sistemi genellikle evinde dışarıya fason imalat yapanlar için uygulanan bir sistemdir.
4.2.2. Zaman Akordu
Akord faktörünün hesaplanmasında akord uygulanan işletmelerde iş verimliliğinin zaman temeline göre çalışmaya genellikle %20 civarında yüksek olduğu varsayımıyla normal saat ücretine aynı oranda bir zam yapılır. Buna apre akord faktörü şu şekilde hesaplanır.
|
60 dakika
Akord Faktörü =
Örneğin ; bir işçinin saat ücreti 8 000 TL işçinin Akord zammı %20, Akord zamanı bir birim için 10 dakikadır. İşçi 8 saatlik bir çalışmanın sonucunda günde 50 adet mamül ürettiğinde işçinin günlük kazancı şöyle hesaplanabilir.
|
60 dakika
Akord Faktörü =
Akord Faktörü = 160 TL / dakika
Buna göre işçinin günlük kazancı
50 adet x 10 dakika x 160 TL/dakika = 8 000 TL
4.2.3. Grup Akordu
Grup akordu belirli bir işin grup halinde yapılması veya belirli bir mamül grubunun yine bir grup işçi tarafından üretilmesi durumunda grup akordu uygulanır. Sistemin esası hak edilen toplan ücretin grupta yer alan işçilere normal saat ücretlerine göre çalışma sürelerini de dikkate alarak dağıtma işlemidir.
İşçiler | Çalışma Süresi | Normal Saat Üc. | Normal Çalışma Üc. |
A | 6 | 6000 | 36000 |
B | 10 | 7000 | 70000 |
C | 12 | 5000 | 60000 |
D | 8 | 10000 | 80000 |
E | 9 | 8000 | 72000 |
318000 | |||
Toplam grup akordu 413.400 TL.sının dağıtımı için önce dağıtım faktörünün hesaplanması gerekmektedir.
413.400 TL. | |
Dağıtım Faktörü= | |
318.000 TL. |
İşçiler | Normal Çalışma Üc. | Dağıtım Faktörü | Akord Üc. |
A | 36000 | 1.3 | 46800 |
B | 70000 | 1.3 | 91000 |
C | 60000 | 1.3 | 78000 |
D | 80000 | 1.3 | 104000 |
E | 72000 | 1.3 | 93600 |
413400 |
Her bir işçinin grup akordundan alacağı pay:
Grup akordu daha çok montaja dayalı işlerde aynı üretim hattında çalışan işçi grubu için ve ambalaj sanayiinde uygulanabilir. (Yükçü,1999:112)
4.3. Primli Ücret Sistemleri
Günümüz işletmelerinde gelişmiş üretim teknikleri ve otomasyon sayesinde işçiler üretim hızını tek başlarına etkiler ve bu nedenle akord ücretlerinin önemi azalmaktadır. Primli ücret sisteminde normal üretim miktarı aşıldığında kök (çıplak) ücrete ek olarak prim ödenmesi yapılmaktadır. Bu sistemin amacı işletme amaçlarının gerçekleştirilmesini kolaylaştırmak için, mali teşvik yoluyla işçilerin daha fazla güdülenmesi oluşturur.
Primli ücret sistemlerinde üretim artışı normalin üzerine çıktığında ya da tamam tasarrufu sağlandığında bu verim artışı ve tasarrufu edilen zamanların karşılığı işçiler ve işletme arasında paylaşılmaktadır. Bu paylaşma primli ücret sistemlerinin niteliğini ve normal akord sistemlerinden en önemli farkını oluşturmaktadır. (Üstün,1996:152)
4.4. Diğer Teşvik Sistemleri
İşçilerde sahiplenme duygusunu artırarak işletmeye bağlılığını artırmaya yönelik çeşitli teşvik sistemleri uygulanabilir. Sözkonusu teşvik sistemleri aşağıdaki gibi özetlemek mümkündür. (Yükçü,1999:113)
4.4.1. İşçilerin Kara Katılması
Özellikle son yıllarda bazı işletmeler, ya sadece yönetim, üretim, satış bölümlerinde çalışanlara, yada işcilerin tümüne, hak ettikleri ücret dışında işletmede dönem sonunda elde edilen karın bir kısmını dağıtmaktadır. Bu sistem sayesinde de işçilerin verimi artmakta ve işçilerde bir güven duygusu oluşturmaktadır. İşçiler daha çok çalıştıkça işletmede daha fazla kar elde edeceğinden işçiler ne kadar verimli çalışılırsa kardan o kadar çok pay alacaklar bilincinin yaratılması gerekir
4.4.2. Yıllık İkramiyeler
İkramiyeler belirli zamanlarda ve özellikle dönem sonlarında ödendiğinden işletmenin maliyetleri dönem sonlarında artar. Bu nedenle dağıtılacak ikramiyelerin yıllık tahmini tutarları 12 aya bölünerek bu giderlerin her aya eşit dağıtılması böylece maliyetlerin dönem sonunda artmaması sağlanmış olur. Bu sistem kardan pay verme sistemine göre daha etkili olabilir. Çünkü yılda 2-3 defa verilebilmektedir. Ayrıca işletme kar etmese bile işçilerine ikramiye verebilir. . (Üstün,1996:155)
5. İşçi ücret ve giderlerinin unsurları
Muhasebe Sistemi Uygulama Genel Tebliğinde Gider Türleri arasında ikinci sırada sayılan işçi ücret ve giderlerinin unsurları aşağıdaki gibi sıralanabilir.
- Brüt ücret
- Sosyal sigortalar kurumu işveren payı
- Tasarruf teşvik fonu işveren payı
- Kıdem tazminatı
- İhbar tazminatı
- Diğer sosyal yardımlar
5.1. Brüt ücretin Hesaplanması
Brüt ücret toplamının bulunabilmesi için,bir işçinin bir ay içinde (aylık hesaplanıyor ise) hakettiği ücret ve eklerin hesaplanması gerekir.İşçinin ücret ve ekleri, o işyerinin toplu sözleşmesinde ki esaslara göre hesaplanır.Bir işyerinde, toplu sözleşmede öngörülen işçilik giderleri tutarlarının aşağıdaki gibi olduğunu varsayalım.
Normal Ücret
Saat ücreti : 30.000 TL………Günlük Yevmiye : 30.000 TL.* 9 =270.000 TL.
öngörülen normal çalışma süresi, günde 9 saatten 5 gün olmak üzere haftada 45 saat, veya vardiya usulu çalışma durumunda günde 7.5 saatten 6 gün haftada 45 saat.
Fazla Çalışma Süresi
Normal çalışma süreleri dışında ve hafta tatillerindeki fazla çalışma % 100 zamlı ulusal bayram ve genel tatil günlerinde fazla çalışma % 200 zamlı ödenir.
Kıdem Zammı
İşletmede geçen her tam fiili hizmet yılı için günlüğü 5000’den kıdem zammı verilir.
Üretim ve Verimlilik Primi
İşçilerin üretimle olan ilişkilerine göre,izin ve hastalıkları hariç olmak ücret aldıkları günler için ödenen çıplak gündelikleri üzerinden % 50 üretim primi ödenmesi uygun görülmektedir.
Gece Çalışma Primi
İşçilere, gece vardiyasında çalışılması durumunda her fiili çalışma saati için 15.000 TL. gece zammı ödenir.
Çocuk Yardımı
İşçilere çocuk başına ayda 50.000 TL. çocuk zammı ödenir.
Tahsil Yardımı
İşçilerin ilkokulda okuyan çocuklarına yılda brüt 300.000 TL.,ortaokul,lise ve dengi okullarında okuyan çocuklarına yılda brüt 600.000 TL. ,yüksek okulda okuyan çocuklarına yılda brüt 900.000 TL tahsil yardımı yapılmaktadır.
Vasıta Yardımı
İşçilere işe gidip gelmesi için günde 4.000 TL. vasıta yardımı yapılmaktadır.
Yemek Yardımı
İşçilere fiilen çalıştığı günlere için bir öğün yemek parası olarak günde 20.000 TL. ödenir.
Aydınlatma Yardımı
İşletme lojmanlarında oturan işçilere toplu iş sözleşmesi uyarınca ayda nakdi olarak 50.000 TL. aydınlatma yardımı yapılır.
Aile Yardımı
Evli işçilere ayda 200.000 TL. aile yardımı yapılmaktadır.
Yakacak Yardımı
İşçilere ayda 200.000 TL. yakacak yardımı ödenir.
İkramiyeler
İşçilere yılda 60 günlük ücretleri toplamı üzerinden ilave tediye sözleşmede belirtilen durumlar hariç devamlı olarak çalışan işçilere 30 günlük brüt ücretleri tutarında devamlılık ikramiyesi ve 30 günlük brüt ücretleri tutarında tatil ikramiyesi ödenmektedir.
Bu esaslara göre,esas üretim gider yerinde yerinde çalışan bir işçinin Ocak ayı brüt ücret tutarını aşağıdaki verilere göre hesaplamaya çalışalım.
İşçinin Adı Soyadı : Halil Yavuz
Medeni Hali : Evli,İki Çocukludur.
Çalışılan Süre : 22 gün,günde 9 saat,toplam 99 saat/ay,bunun 90 saati 20.00 ile 06.00 arasında gece vardiyasında çalışılmıştır.
Fazla Çalışma Süresi : Hafta tatillerinde toplam 18 saat fazla mesai yapılmıştır.
Kıdem : 15 Yıl
Buna göre Halil Yavuz’un, Ocak ayı brüt ücret tutarı ve ekleri aşağıdaki gibi olacaktır.
Normal Ücret | 8.100.000 TL. | |||||
Fiili Çalışılan Süre | : | 22 gün x 270.000 TL. | = | 5.940.000 TL. | ||
Hafta Tatili | : | 8 gün x 270.000 TL. | = | 2.160.000 TL. | ||
Kıdem Zammı | 2.250.000 TL. | |||||
Fiili Çalışılan Süre | : | 15 x 22 x 5.000 | = | 1.650.000 TL. | ||
Hafta Tatili | 15 x 8 x 5.000 | = | 600.000 TL. | |||
Gece Çalışma Pr. | 1.350.000 TL. | |||||
90 saat x 15.000 | = | 1.350.000 TL. | ||||
Fazla Çalışma Üc. | 1.260.000 TL. | |||||
Normal | : | 18 saat x ( 30.000 + 5.000 ) = 630.000 TL. | ||||
Zamlı | : | 18 saat x ( 30.000 + 5.000 ) = 630.000 TL. | ||||
Üretim Verimlilik Pr. | 330.000 TL. | |||||
30.000 x 0.50 x 22 gün = 330.000 TL. | ||||||
Çocuk Yardımı | 100.000 TL. | |||||
50.000 X 2 = 100.000 TL. | ||||||
Vasıta Yardımı | 88.000 TL. | |||||
22 gün x4.000 =88.000 TL. | ||||||
Yemek Yardımı | 440.000 TL. | |||||
22 gün x 20.000 =440.000 TL. | ||||||
Aydınlatma Yardımı | 50.000 TL. | |||||
Aile Yardımı | 200.000 TL. | |||||
Yakacak Yardımı | 200.000 TL. | |||||
BRÜT ÜCRET TOP. | 14.800.000 TL. |
Brüt ücretin hesabında ikramiyeler ve tahsil yardımı dikkate alınmamıştır.Çünkü,gerek ikramiyeler gerekse tahsil yardımı yılın belirli aylarında ortaya çıktığından Ocak ayı bordrosunda yer almamıştır.(Akdoğan,2000:294)
5.2. Sosyal Sigortalar Kurumu İşveren Payı
Sosyal sigortalar kurumu ülkemizin en önemli sosyal güvenlik kurumlarından biridir. Kurum işçilere ve varislerine iş kazası, meslek hastalığı ve diğer hastalık durumlarında, doğum, hastalık, yaşlılık ve ölüm gibi durumlarda yardım sağlar. Kurum bu yardımları sağlarken hem işçiden hem de işverenden bazı kesintiler yapar.
Sigorta Kolu | İşçi Payı | İşveren Payı | Toplam |
İş kazaları meslek hastalıkları sigortası | – | %1,5-7 | %1,5-7 |
Hastalık sigortası | %5 | %6 | %11 |
Analık sigortası | – | %1 | %1 |
Mamullük, yaşlılık ve ölüm sigortası | %9 | %11 | %20 |
İş kazaları ve meslek hastalıkları sigortası işyerinin güvenlik derecesine göre değişmektedir. (Yükçü,1999:117)
İŞ KOLU | Tehlike Sınıfı | Prim Oranı |
Hukuki Hizmetler | 1 | %1.5 |
Et Kesilmesi,Hazırlanması ve Muhafazası | 2 | %2.0 |
Tarım,Hayvancılık,Ormancılık | 3 | %2.5 |
Kauçuk Sanayi | 4 | %3.0 |
Deniz Nehir ve Göllerde Balıkçılık | 5 | %3.5 |
Demir Madenciliği | 6 | %4.0 |
Ham Petrol ve Gaz Arama İşleri | 7 | %4.5 |
Sanayi ve Kullanılan Kimyasal Madde İmali | 8 | %5.5 |
Taş,Kil ve Kum Ocakları | 9 | %6.5 |
Kömür Madenciliği | 10 | %7.0 |
SONRAKİ SAYFAYA GEÇİNİZ
[wp_ad_camp_5]
sonraki sayfadan devam ediniz
İlk yorum yapan olun