MİKRO İKTİSAT
ALTERNATİF MALİYET: bir şeyin seçilmesi nedeniyle vazgeçilen en iyi alternatifin değeri.
ANTİ-TRÖST YASALARI: oligopolcü firmaların aralarında anlaşarak ya da birleşerek monopol gücü elde etmelerine veya elde etmeye kalkışmalarını yasaklamaya yönelik yapılan yasal düzenlemelerdir.
AZALAN MARJİNAL İKAME HADDİ: tüketicinin aynı tatmin seviyesinde kalabilmek için kullanacağı x malı miktarı birer br artırıldıkça tüketicinin y’den vazgeçmeye razı olduğu miktarın küçleceğini gösteren teoridir.
AZALAN VERİMLER YASASI: üretimde kullanılan üretim faktörlerinden birisi sabit tutulup diğeri artırıldığında belli bir noktadan sonra değişken faktörün veriminin azalması olgusu.
BOLLUK PARADOKSU: tarımsal ürünlerinin talebinin inelastik olması sonucu ürünün bol olduğu yıllarda piyasa fiyatının aşırı düşmesi ve satın alınmak istenen miktarın pek artmaması nedeniyle ,üretici gelirleri normal ürün yıllarında elde edilen gelirin altına düşer,KISACA iyi ürün kötü hasılat,kötü ürün iyi hasılat.
BOWLEY TEORİSİ: bir malın 2 satıcısı olması durumunda,bunların arasındaki rekabetin bir ölüm kalım savaşına varmaması için fiyatları nasıl saptamaları gerektiğini açıklar.
BÜTÇE DOĞRUSU: Tüketicinin sabit gelirinin tamamını harcayarak satın alabileceği mal bileşimlerini gösteren noktaların geometrik yeri.
COASE TEOREMİ: dışsallığın yol açtığı etkinsizliği gidermek için hükümetin piyasaya müdahale etmesi şart değildir.Tarafların anlaşarak dışsallığın etkisini gidermeleri mümkündür.
DEĞER PARADOKSU: kullanım değeri yüksek olan su gibi bir malın değerinin çok az olmasına karşılık,kullanım değeri çok az olan
elmas gibi bir malın değişim değerinin çok yüksek olması.
DIŞSAL EKONOMİLER: bir endüstride daha fazla üretimde bulunulduğu zaman firmanın kontrolü dışındaki etmenlerin firmanın maliyetini düşürmesi.
DIŞSALLIK: bir üreticinin veya tüketicinin başkalarının üretim veya tüketim kararlarından fayda yada zarar görecek şekilde etkilenmesi ve faydalanmışsa bunun bedelini ödememesi,zarar görmüşse de zararının tazmin edilememesi durumudur.
DİFERANSİYEL RANT(D.RİCARDO): topraklar arasında ortaya çıkan nitelik farklarından kaynaklanan rant
DİRSEKLİ TALEP EĞRİSİ: oligopol piyasalarda var olduğu iddaa edilen fiyat katılığını açıklamak amacı güden modeldir.Modelde ayrıca firma,kendisi fiyat yükseltirse rakip firmaların fiyat yükseltmeyeceğini fakatkendisi fiyat düşürürse rakip firmaların da fiyat düşüreceğini düşünmektedir.
EDGEWORTH MODELİ: firmaların üretim kapasiteleri sınırlıdır.Firmaların üretim maliyeti sıfırdır ve her 2 firma da homojen mal üretmektedir.Firmalar birbirlerinin fiyat seviyesini veri alır.Piyasanın bir kısmını ele geçirmek için fiyat düşüşleri belli bir seviyeye kadar devam edecektir ve belli bir seviyeden sonra artık fiyat düşüşleri piyasanın bir kısmını dahi ele geçirmek konusunda fayda sağlamayacaktır.Model istikrarsızdır.
ENGEL EĞRİLERİ: değişik gelir seviyesi ile bir malın tüketimi arasındaki ilişkiyi gösteren eğri olup ,gelir talep eğrisi de denir.
FARKSIZLIK/KAYITSIZLIK EĞRİLERİ: tüketiciye aynı tatmin düzeyini sağlayan farklı mal tüketim bileşimlerinin geometrik yeri.
FİYAT FARKLILAŞTIRMASI: monopolcünün daha fazla kar elde etmek için aynı malı ayrı piyasalarda farklı fiyatlardan satması.(monopolcünün sattığı mallarda piyasalar birbirinden ayrılabilmelidir,her fiyat seviyesinde mala olan talebin esnekliği farklı olmalıdır)
*1.DERECE FARKLILAŞTIRMA: monopolcü mal yada hizmetini mümkün olan en yüksek fiyattan başlayarak aşağı doğru her fiyatta satması.(örn;kalp uzmanının müşterilerinin para durumuna göre farklı ameliyat ücreti istemesi)
*2.DERECE FARKLILAŞTIRMA: monopolcü insanların zorunlu ihtiyaçları arasında yer alan ve bolca ürettiği bir malın belirli miktarı için tek fiyat,daha sonra kademeli olarak daha düşük fiyat koyabilir(örn;elektrik fiyatları)
*3.DERECE FARKLILAŞTIRMA: monopolcü farklı piyasalarda farklıfiyat uygulamasına gidebilir.(örn;öürencilerin yoğun olduğu yerde yemek ücretlerinin düşük olması)
*ZAMANLAR ARASI FARKLILAŞTIRMA: örn;piyasaya yeni çıkan bir cep telefonunun başlangıçta yüksek fiyattan satılması
FİYAT TAVANI: hükümetin malın piyasada işlem göreceği en yüksek fiyatı belirlemesi.Talep fazlası oluşur.Bu durumda malı ya erken gelen alır veya kupon yöntemiyle dağıtılacaktır.Belirlenen fiyat mutlkaa piyasa fiyatının altında olmalıdır.Her halükarda karaborsaya yol açar.
GELİR-TÜKETİM EĞRİSİ: tüketicinin zevkleri ve malların fiyatları sabitken nominal gelirin sürekli olarak artması sonucu ortaya çıkan denge noktalarının geometrik yeri.
GENEL DENGE ANALİZİ/WALRAS: herhangi bir malın arz ve talebini etkileyen tüm faktörlerin göz önüne alınmasıyla yapılan denge analzidir.
ARROW GENEL İMKANSIZLIK TEOREMİ: bireylerin sosyal durumları gözetilerek ve kendi sıralamalarından yola çıkarak bir ana sıralama oluşturabilirse,bu durumda toplum bunu karar almada bir sosyal refah fonksiyonu olarak kullanabilir.
GİFFEN MALI: fiyat düşünce talep edilen miktarın da azaldığı mallardır.
GÖSTERİŞ ETKİSİ: tüketicilerin bir maldan talep ettikleri miktarın o malı kullanan tüketici sayısı arttıkça artması.
İÇSEL EKONOMİLER: bir firmanın daha fazla üretimde bulunduğu zaman kontrolü altındaki etmenlerin firmaların maliyetini düşürmesi.
İKAME MALLAR: Tüketicilerin ihtiyaçlarının giderilmesi sırasında birbirinin yerine geçebilen mallar.(çay-kahve)
KALDOR KRİTERİ: yeni bir politika uygulaması sonucu ortaya çıkacak yeni durumda,kazanacak olanların kazançları ile kaybedecek olanların kayıplarının karşılaştırılması esasına dayanır.Bu ölçüte göre belirli bir politikanın uygulanması sonucunda ortaya çıkan yeni durumdan kazançlı çıkacak olanlar,zarar görenlerin kayıplarını tam olarak tazmin etseler bile hala kazançlıysalar yeni durumda tolumun refahı artmıştır.
KAR TEORİSİ(SCHUMPETER): girişimci yenilik yaparak kar elde ederken taklitçiler kısa zamanda harekete geçecek ve kar ortadan kalkacaktır.Bu yüzden girişimci yenilikleri devam ettirebildiği sürece kar sağlayacaktır.
KISMİ DENGE ANALİZİ(MARSHALL): bir malın veya faktörün fiyatının piyasada nasıl belirlendiğini ve değiştiğini piyasalar arasındaki karşılıklı bağımlılığı hesaba katmadan inceleyen analiz.
KITLIK RANTI: toprak arzının veya herhangi bir mal veya hizmet arzının kısa vadede artırılamamasından dolayı ortaya çıkan rant
LERNER ENDEKSİ: bir firmanın tam rekabetten ne kadar saptığının ve dolayısıyla karının normal karın ne kadar üzerine çıktığının saptanmasında kullanılan endeks.Bu oran büyüdükçe firmanın monopol gücü artar.
MARJİNAL FAYDA: tüketilen ya da kullanılan her yeni br malın önceki bütün birimlerin sağlamış olduğu toplam faydada meydana getirdiği değişiklik.Yani marjınal fayda bir malın son biriminin tüketiminden elde edilen tatmini gösterir.Bir malın tüketiminden elde edilen marjınal fayda tüketim arttıkça azalmaktadır.
MARJINAL İKAME HADDİ: tüketicilerin aynı tatmin seviyesinde kalmak şartıyla bir br daha fazla x elde edebilmek için y’den vazgeçmeye razı olacağı miktar.
MARK UP FİYATLAMA: ortalama değişken maliyetlere belli bir yüzde marjın eklenmesiyle oluşturulan fiyatlama sistemidir.
MUTLAK RANT: talebin ve fiyatın artmasıyla marjinal tarlaların da rant sağlayabileceğinden hareketle az verimli tarlaların sağladığı rant.
NEGATİF DIŞSAL EKONOMİLER: endüstri daha fazla çıktı ürettiği zaman bir firmanın kontrol dışındaki faktörlerin firmanın maliyetini yükseltmesi.
NORMAL KAR: belirli bir firmada kullanılan kaynakların firmada kalmasını sağlamak için gerekli olan en düşük kar düzeyi.
OLİGOPOL PİYASA: toplam piyasaya göre yeteri kadar büyük ve piyasa fiyatını etkileyebilecek birkaç satıcının hakim olduğu piyasa.
*piyasada az satıcı ve çok alıcı vardır.
*firmaların kararlarının birbirine bağımlılık derecesi yüksektir.
*mal homojen de farklılaştırılmış da olabilir. *asgari firma sayısı 2dir
*giriş-çıkış serbest değildir.
ORDİNAL FAYDA: faydanın ölçülemeyeceğini,sadece mal ve hizmetlerin faydalarının karşılaştırılabileceğini savunan görüş
OYUN TEORİSİ: Elde edecekleri sonuçlar birbirlerinin davranışlarına bağlı olan oyuncular için rasyonel davranışları belirleyen matematiksel ilkeler.
ÖĞRENME EĞRİSİ: kümülatif toplam çıktıdaki artışla,ortalama maliyette meydana gelen azalmayı ilişkilendiren eğri.
ÖLÇEK EKONOMİLERİ: üretim ölçeğinin büyümesine bağlı olarak maliyetlerde meydana gelen değişmeleri ifadeeden teori.
PARETO OPTİMUMU: hiç kimsenin tatminini azaltmadan bir kişinin tatminini arttırabilen durum.
RANT: doğada mevcut bir toprak parçasını veya doğal kaynakları belli bir süre kullanabilmek veya bu kaynaklardan üretim faktörü olarak faydalanabilmek için ödenen bedel.
RANT BENZERİ: toprak gibi kısa dönemde arzları arttırılamayan buna karşılık talepleri yüksek olan diğer şeylerin rantına denir.(ticari taksi plakası,ünlü futbolcunun aldığı transfer ücreti)
SCİTOVSKY KRİTERİ: bir politika değişikliğinin bir sosyal iyileşme olarak değerlendirilebilmesi yani bir refah artışına yol açtığından söz edilebilmesi için avantajlı duruma geçenlerin kazançları kaybedenlerin zararından büyük olmalıdır.
*ayrıca kazançlı olanların zarar görenleri ikna edebilmeleri,zarar görenlerin ise kazançlı duruma gelenleri böyle bir değişimin olmaması için ikna edememeleri gerekmektedir.
SLUTSKY YAKLAŞIMI: tüketicinin reel gelirini sabit tutmanın yollarından biri olan ve paranın satın alma gücünün sabit tutulmasını sağlayan teori.Tüketicinin reel gelirini sabit tutmak için nominal geliri başlangıçtaki seviyelerine gelinceye kadar azaltılır.
STACKELBERG MODELİ: cournot düopol modelinden hareketle geliştirilen modelde düopolcülerden birinin cournot modelindeki gibi karşılıklı bağımlılığın olmadığını düşündüğü,diğer düopolcünün ise karşılıklı bağımlılığın olduğunu düşündüğü varsayılır.Karşılıklı bağımlılığın olduğunu düşünen firma önder firma,tersini düşünen diğer firma ise takipçi firmadır.
TALEP:satınalma güdüsüyle desteklenmiş alım gücüdür.
TALEBİN ÇAPRAZ ESNEKLİĞİ:bir malın fiyatındaki değişmenin bir başka malın talep miktarında meydana getireceği değişmeye oranı.
TAM REKABET PİYASASI: homojen ürün,giriş – çıkış serbestisi,fiyatın alıcı ve satıcı için veri olması(atomisite),piyasa hakkında tam bilgi
TAVAN FİYAT: kıtlık yıllarında kamu otoritelerinin temel gıda maddelerinde oluşacak aşırı fiyat artışlarını önlemek için uyguladıkları fiyatlama sistemidir.
UYDU FİRMA: düopol ve oligopol piyasalarda hakim firmanın belirlediği fiyatı kabul eden ve satışlarını bu fiyat üzerinden yapan firma.
X ETKİNSİZLİĞİ: monopol piyasasında firmanın rekabet baskısı olmadan çalışması nedeniyle ortaya çıkan etkinsizlere X etkinsizliği denir.
ZÜPPE ETKİSİ: tüketicilerin bir maldan talep ettikleri miktarın o malı kullanan tüketici sayısı arttıkça azalması.
[wp_ad_camp_4]
İlk yorum yapan olun