Kpss Dil Bilgisi Deneme Sınavı

Zarf tümleci yükleme sorulan, ne zaman, nasıl, ne kadar, niçin gibi sorulara cevap verir. Buna göre seçenekleri incelediğimizde A'da “katılacağız" yüklem, "bu geziye" dolaylı tümleç “ben" özne görevinde kullanılan öğelerdir. Görüldüğü gibi zarf tümleci kullanılmamış.

Takım arkadaşım, attığım topu hemen yakaladı

Seçeneklerin yüklemlerini inceleyelim. A’nın yüklemleri “köy öğretmeniyim, bir bahçıvanım” sözleridir. Bunları incelediğimizde “köy öğretmeni" ve “bahçıvan" sözlerinin isim olduğunu ve ekeylemin geniş zamanını ifade eden "-ım” eklerini alarak yüklem olduklannı görüyoruz.

"De” bağlacı A’da "bilen kişileri" yani özneleri bağlamış, B'de "neyi severdi" sorusuna cevap veren "şiiri de matematiği de" nesnelerini bağlamış. C’de zarf tümleçlerini, D'de cümlelerin fiillerini, yani cümleleri, E’de zarf tümleçlerini bağlamış.

Soruda dolaylı tümlecin vurgulandığı seçenek istenmiş. C seçeneğine baktığımızda “geçti" yükleminden hemen Önce kullanılan "köyde" sözü dolaylı tümleçtir; yükleme yakınlığından dolayı en çok vurgulanan öğedir. A'da özne, B ve D'de zarf tümleci, E’de nesne vurgulanmıştır

Adlaşmış sıfat, niteleme sıfatı görevinde bulunan bir sözcüğün, İsmin yerine geçmesiyle oluşan sözcüklere denir. Böyle bir sözcüğün özne görevinde olduğu bir seçenek arıyoruz. Buna göre baktığımızda A'nın öznesinin "biz", B'nin öznesinin "ben” gizli özneleri olduğunu görüyoruz. Bunlar cevap olamaz. C’de anlatan “yaralı" olduğundan bu söz Öznedir. Aynı zamanda "yaralı" kişinin bir niteliğidir. Dolayısıyla adlaşmış sıfattır. Cümlede istenen özelliğe uygundur. D'nin öznesi “iyilikten etkilenmeyecek kişi", E’nin öznesi “jüri" dir. Bunlar adlaşmış sıfat değildir

Kurallı cümle yüklemi sonda bulunan cümledir. Buna göre A’dakI “açtı" yükleminden sonra dolaylı tümlecin, C’deki "geçti” yükleminden sonra zarf tümlecinin, D’de sonda "artık" zarf tümlecinin E'de "uyandın mı” yükleminden sonra “hiç" zarf tümlecinin olduğunu görüyoruz. Öyleyse bunların hepsi devrik cümledir. B’de ise "güzel” yükleminin sonda bulunduğunu görüyoruz. Dolayısıyla cümle kurallıdır

Isim-fİil, fiillere "-mak, -mek, -ma, -me, -ış, -İş, - uş, -üş” eklerinin getirilmesiyle yapılır. Cümlelere baktığımızda hepsinde “okumak" fiiliyle isim-fiil yapıldığını görüyoruz. Cümle öğesi olarak görevine baktığımızda A’da "neyi beğenmiyorum” sorusuna “öğretmenimizin şiir okuyuşunu” cevabının geldiğini görüyoruz. Bu soru nesneyi buldurduğuna göre, A’da yan cümlecik nesne görevindedir. Yan cümlecik, B'de dolaylı tümleç, C’de özne. D’ de özne, E’de özne görevindedir.

Yüklemin birden fazla kip bildirecek biçimde çekimlendiği dize bulacağız. A'nın yüklemi olan "döküldü" fiili sadece bilinen geçmiş zamanla {- di'li) çekimlenmiş. B'nİn yüklemi “karardı" C'deki "gördüm", sadece bilinen geçmiş zamanla çekimlenmiş. D’de-ki "bağlamaz" yüklemi, geniş zamanın olumsuzuyla çekimlenmiş. Bunların hepsi basit zamanlı. E'deki "başlamıştı" yüklemi ise ’başlamak’ eyleminin öğrenilen geçmiş zamanının (-miş'li) hikayesiyle çekimlenmiş. Yani “başlamış” çekimlenmiş fiiline "idi" ekeyiemi getirilmiş. Böylece eylem iki zaman bildirmiş ve bileşik zamanlı bir fiil olmuştur.

Seçeneklerdeki ad tamlamalannı inceleyelim, A’daki “İsviçre sının" belirtisiz isim tamlamasıdır, B'de tamlama yok, C'deki "yaz tatili” belirtisiz isim tamlaması, D’de tamlama yok. E’deki "serüven romanlarının okuyucusu" tamlaması ise zincirleme isim tamlamasıdır. Çünkü “serüven romanları" belirtisiz İsim tamlaması, tamlayan ekini alarak "okuyucu" ismini tamlamıştır. Böylece tamlayanı isim tamlaması olan zincirleme isim tamlaması oluşmuştur.

Seçeneklerdeki tamlamaları inceleyelim. A’da "Onun kardeşi”, B’de "çeşmenin başı", C’de "yolcunun çantası", D’de "kapının önü”, E’de “otobüs durağı” tamlamalan kullanılmış. A'daki tamlamada tamlayan durumunda bulunan “onun" sözü şahıs zamiridir.

Soruda istenen özelliğin B'de olduğunu görüyoruz. "İnsan” ismine "Nasıl bir insan?" sorusunu sorduğumuzda, "terbiyeli, titiz, çalışkan" sıfatlan cevap verir. Öyleyse bir ad birden fazla sıfatla nitelenmiştir.

Gereklilik kipi, fiile eklenen “-malı, -meli" ekiyle sağlanır. A'daki “bakmalıyım" buna göre gereklilik kipindedir. B'nin yüklemi "örter" geniş zaman, C’nin yüklemi "duruyor" şimdiki zaman, D’nin yüklemi “dikmişim” öğrenilen geçmiş zaman, E’nin yüklemi "dizdim" bilinen geçmiş zamanla çekimlenmiştir.

Bir yüklem aynı türden iki öğe aldığında, bu öğeler “ve” bağlacıyla bağlanır. Soruda nesneleri bağlaması sorulmuş. Bunun E'de olduğunu görüyoruz. "Neyi düşünüyor?" sorusuna “geceyi ve seni" şeklinde İki nesne cevap veriyor. Bunlar “ve" bağlacıyla bağlanmış.

Pekiştirmeli niteleme sıfatı, sıfat görevindeki sözcüğün ikileme yoluyla ya da öneklerle anlamının kuvvetlendirilmesi yoluyla oluşun Buna C'de örnek gösterilebilir. “Yıldızlar” İsminin sıfatı olan “koskocaman", "yol" isminin sıfatı olan “upuzun, ev" isminin sıfatı olan “minnacık" sözcükleri, pekiştirmeli niteleme sıfatlandır

Cümleyi öğelerine ayıralım. "Getirdi" yüklemdir; çünkü bir yargı bildiriyor. Özneyi bulmak için "Getiren ne?" sorusunu soracağız. Cevap olarak “Açık balkon kapısından İçeri giren İkindi serinliği" geliyor. "Kime getirdi?" diye sorduğumuzda “onlara” cevabı geliyor; yükleme "-e, -de, -den" halinde sorulan ve aynı eklerle cevap veren öğeler dolaylı tümleçtir. “Neyi getirdi?" sorusuna İse “alt katın mutfak pencerelerini saran pembe yaseminlerin kokusunu” cevabı geliyor. Bu da nesnedir. Öyleyse öğeler sırasıyla "özne, dolaylı tümleç, nesne, yüklem" olacaktır.

Yüklemi durum yönünden belirtmek, yükleme sorulan "nasıl" sorusuna cevap vermek demektir. Buna göre yüklemlere "nasıl" sorusunu sorarsak, A’da “Nasıl yaptı?" B’de "Nasıl verdim?" D’de "Nasıl oluyor?" E'de "Nasıl hasretim?" sorularına cevafD olmadığını görüyoruz. C'de ise "Nasıl halay çekiyor?” sorusuna "ağır ağır" cevabı geliyor. Öyleyse yüklem durum yönünden belirtilmiştir.

Seçenekleri incelediğimizde A’da "kendi İşin" şeklinde bir tamlama görüyöruz. Burada "kendi" sözü zamir görevinde kullanılmıştır ve İkinci şahıs ifade edecek biçimdedir; tamlayan'sayılabilir. B ve C’de isim tamlaması yok. E’de “su sıkıntısı" belirtisiz isim tamlamasıdır ve tamlayanı vardır. D’de ise "kardeşi" sözü kullanılmış: Bunu “onun kardeşi" şeklinde söyleyebiliriz. Cümlede "onun” tamlayanı olmadığından "kardeşi" tamlananı;, tamlayanı düşmüş bir isim tamlaması olarak kullanılmıştır.

A’da “severdi" yüklemindeki "idi" ekeylemi geniş zamanın hikayesi, yani bileşik zamanlı fiil yapmış. C’de ekeylem kullanılmamış. D'de “gibi" edatına gelen “idi" ekeylemi, onu bağlı olduğu söz öbeğiyle birlikte yüklem yapmış, E’de "deniz" ismi cümlede kullanılmayan ama anlamca var olan “-dir" ekeylemlni almış. Bunlann hiçbiri zamir değil. B’de ise "şendin" yükleminde “idi" ekeylemi "sen" zamirine gelerek onu cümlede yüklem yapmış. Öyleyse istenen özellik bu cümlede vardır.

Seçeneklerdeki bileşik fiilleri bularak sorumuzu çözelim. A'da “mutlu olur", B’de "bahsetti”, C’de "bir hal oldu”, E'de "dalıveriyoruz” çekimli fiilleri bileşik fiildir. Bunlardan A, B ve C’dekiler yardımcı fiille yapılan fiillerdir. E’deki ise tezlik fiilidir. D’ye baktığımızda "öğreniversin" tezlik fiili, “seyredin” yardımcı eylemle yapılan bileşik fiildir. Yani iki tane bileşik fiil kullanılmıştır.