Türkiye’nin Ekonomik Coğrafyası – Özet Notlar Pdf  Benim Hocam. Ekonomik coğrafya, coğrafi konumun, dağılımın ve yerel kaynakların ekonomi üzerindeki etkisini inceleyen bir coğrafya alt dalıdır. Ekonomik coğrafya, ekonomik faaliyetlerin nerede gerçekleştiğini, neden orada olduğunu ve bu faaliyetlerin orada nasıl bir etkisi olduğunu inceler. Ayrıca, bölgesel ekonomiler, ülkeler ve küresel ekonomi hakkında geniş bir anlayış sağlar.

Tarım Ürünleri

Buğday : % 31’lik payla İç Anadolu bulunur. Bu bölgeyi Marmara, Akdeniz, Karadeniz, Ege, Güneydoğu Anadolu ve Doğu Anadolu

Arpa : Sıcağa ve soğuğa daha çok dayanıklıdır , % 39’unu İç Anadolu sağlar. Tüm bölgelerde tarımı yapılır. Yem bitkisi ve bira sanayinin hammaddesi olarak tüketilir.

Çavdar :  Soğuğa en dayanıklı tahıldır ,Doğu Anadoluda ve İç Anadoluda üretilir

Mısır :  Bol yağış ister ,sulama ilede yetişir , Karadeniz(tamamı bölgede tüketilir), Akdeniz(Çukurova),Marmara

Yulaf: İç Anadolu, Marmara ve Çukurova’da

Çeltik(Pirinç) : Marmara(edirne-meriç), Karadeniz(Samsun-tosya-boyabat), Akdeniz(Adana- amik ovası) , sulak ovalarda , Devlet kontrolündedir

Mercimek : Kırmızı Mercimek GDA(Sulamayla yerini pamuğa bırakıyo), Yeşil Mercimek İç Anadoluda

Nohut: İç Anadolu, Akdeniz, İç Ege ve Güneydoğu Anadolu’da üretilir. Baklagiller içerisinde en fazla üretim miktarına sahiptir.

Fasulye :  Ekim alanı en geniş ve dağınık olan, hemen hemen tüm bölgelerimizde tarımı yapılan bir üründür. İç Anadolu’da sulanabilen alanlarda buğday ile nöbetleşe ekilir.

Patates : Düşük sıcaklığa dayanıklıdır. Üretiminde İç Anadolu, Marmara ve Karadeniz bölgeleri önemli paya sahiptir.

Fındık : Karadeniz(%70) ,Marmara(%30)

Tütün: %50 Ege Bölgesi’ndeki Manisa, İzmir, Denizli, Muğla ve Uşak gibi illerde yapılır. Karadeniz Bölgesi’nde Samsun, Amasya, Tokat ve Sinop çevresinde, Güneydoğu Anadolu’da Diyarbakır, Siirt, Batman çevresinde, Marmara’da Balıkesir,  Doğu Anadolu’da Malatya, Muş, Bitlis çevresinde (İç Anadolu dışında çok sert iklimi olmayan yerlerde üretilir)

Pamuk: Türkiye üretiminin % 48′ini GDA bölgemiz gerçekleştirir. İkinci sırayı Ege, üçüncü sırayı Akdeniz bölgeleri alır.

Şeker pancarı: Üretimi en fazla, İç Anadolu Bölgesi’nde yapılır. Daha sonra Orta Karadeniz, Marmara, Doğu Anadolu ve İç Ege çevresinde üretilir.  (GDA dışında her yerde)

Çay: Türkiye’deki çay üretiminin tamamını Karadeniz Bölgesi karşılar,  Rize  ,  Artvin, Trabzon, Giresun ve Ordu

Haşhaş:  iç Ege’deki Afyon, Kütahya ,Burdur, Uşak, Denizli : Devlet kontrolündedir

Keten – Kenevir: Tropikal bölgelerin bitkisi olan keten – kenevirin liflerinden keten kumaşı ve kot bezi yapılır. Ayrıca kenevir tohumundan, yağ çıkarımında faydalanılır. Keten – kenevirden uyuşturucu da yapıldığından devletin kontrolü vardır. Keten – kenevir üretimi daha çok, Batı Karadaniz’deki Kastamonu, Sinop ve Zonguldak çevresinde ve Marmara’da Kocaeli çevresinde yapılır.  Devlet kontrolündedir

Zeytin: Akdeniz, Ege, Güney Marmara ile Karadeniz’in bazı kıyı kesimlerinde yetiştirilir.

Ayçiçeği: Ayçiçeği üretiminin % 78′ini Marmara Bölgesi’nde başta Tekirdağ ve Edirne olmak üzere Kırklareli, Balıkesir, Bursa illeri karşılar. Daha sonra, İç Anadolu Bölgesi ve Orta Karadeniz Bölümü gelir.

Soya Fasulyesi: en çok Akdeniz Bölgesi’nde (%88) üretilir, Marmara

Susam: Marmara, Ege, Akdeniz, Güneydoğu Anadolu gibi sıcak bölgelerde üretilir.

Yerfıstığı: üretiminin % 82′sini Akdeniz Bölgesi’ndeki Adana, Hatay ve Mersin illeri karşılar.

Turunçgiller: Akdeniz Bölgesi’nin kıyı kesimi üretimin % 91′ini verir. Geri kalanı ise Ege kıyılarındaki Muğla, İzmir, Aydın illeri sağlar. Kışları ılık geçtiğinden bir miktar da Rize kıyılarında yetiştirilir.

İncir:  İncir, en fazla Ege Bölgesi’ndeki Aydın ve İzmir çevresinde üretilir.
(%78) Bundan başka, az miktarda Akdeniz ve Karadeniz kıyıları ile Güney Marmara ve Güney Doğu Anadolu’da üretilir.

Üzüm:  Üretim en fazla Ege Bölgesi’nde yapılmaktadır. G. Doğu Anadolu, İç Anadolu, Marmara ve Akdeniz bölgelerinde de üretilir. Özellikle Ege Bölgesi’nde Manisa, İzmir, Denizli yörelerinde üretilen çekirdeksiz üzüm kurutularak önemli bir kısmı ihraç edilir. Üzüm, soğuğa ve kuraklığa dayanıklı olduğundan, ülkemizde elma ile birlikte en yaygın olan meyvedir.

Elma: Elma üretimi, İç Anadolu’daki Niğde, Nevşehir, Konya çevresinde, Orta Karadeniz’de Amasya çevresinde, Akdeniz’de Isparta, Antalya ve Burdur çevresinde yaygındır.

Muz:  sadece Akdeniz Bölgesi’nde Antalya – Mersin arasındaki çok dar bir kıyı şeridinde tarımı yapılabilir.

Antep fıstığı: Ülkemizde en fazla Gazi Antep, Şanlı Urfa ve Siirt çevresinde üretilmektedir.

Kayısı: Kayısı üretimi en fazla Malatya, Elazığ, Konya, Ankara ve İzmir illerinde yapılır.

Anason :  Göller Yöresi’nde ve Menteşe Yöresi’nde tarımı yaygındır. Daha çok içki endüstrisinde katkı maddesi olarak kullanılır.

Gül : Parfümeri endüstrisinin hammaddesi olan gül tarımı Göller Yöresi’nde yaygındır. Yurtdışına satımı yapılan önemli bir üründür. Ayrıca gül yağı üretiminin % 70 – % 80’i dışarı satılmaktadır.

Turunçgiller : %85 Akdeniz, %13 Ege, %2 Karadeniz

Hayvancılık

Koyun:   İç Anadolu, Batı Anadolu , Güneydoğu Anadolu ,Marmara, Doğu Anadolu

Kıl Keçisi : Akdeniz ve Doğu Anadolunun dağlık yerlerinde

Tiftik Keçisi :  Ankara,Eskişehir,Çankırı

Büyükbaş Hayvancılık :  Erzurum-Kars , Doğu ve Batı Karadeniz

İpek Böcekciliği : Bursa,Balıkesir,Bilecik (Dut ağacı)

Arıcılık : Muğla , Antalya,Hakkari,Erzurum,Kars,Rize,Erzincan

NOT: Su ürünleri üretiminin %82’sini Karadeniz, %11’ini Marmara, geriye kalanını diğer bölgeler karşılar. 

Ormanlar

Karadeniz : %27

Akdeniz : %22

Ege : %18

Marmara : %16

Do¤u Anadolu : %9

İç Anadolu : %7

G.Doğu Anadolu : %1

Madencilik

Demir:   En zengin demir yataklarımız, Divriği (Sivas), Hekimhan ve Hasançelebi (Malatya), Simav (Kütahya),Eymir(Balıkesir)

Ereğli, Karabük ve İskenderun’da demir – çelik fabrikaları bulunmaktadır.

Bakır: Murgul (Artvin), Küre (Kastamonu), Çayeli (Rize) , Maden (Elazığ) ve Ergani (Diyarbakır)

Krom: (Guleman) (Elazığ) , Fethiye, Köyceğiz, Denizli , Krom madeni Antalya ve Guleman’daki ferro-krom tesislerinde işlenmektedir.

Boksit: Seydişehir (Konya), Akseki (Antalya)

Bor Mineralleri: Balıkesir, Susurluk, Bigadiç çevresi ile Kütahya Emet ve Eskişehir Seitgazi çevresinde çıkarılır

Balıkesir bandırma ve Eskişehir kırka da işlenir

Kükürt: keçiborlu (Isparta) ve Milas (Muğla)

Zımpara Taşı: Tire (İzmir), Manisa, Söke (Aydın), Milas (Muğla) ve Tavas (Denizli) da çıkarılır.

Barit: Antalya, Muş, Gazi Antep ve Eskişehir

Tuz: Tuz Gölü ile İzmir Çamaltı tuzlasından sağlanır. Kaya tuzu yatakları, Çankırı, Kars, Iğdır ve Nevşehir çevresinde bulunmaktadır.

Cıva: Türkiye’de Sarayönü (Konya), Ödemiş (İzmir), Manisa ve Uşak çevresinde

Kurşun – Çinko: Ülkemizde Keban (Elazığ) ve Kayseri çevresinde kurşun-çinko yatakları vardır.

Lületaşı: Eskişehir çevresinde çıkarılır

Oltutaşı: Erzurumun Oltu ilçesinde çıkarılır

Fosfat: Gübre hammaddesi olarak kullanılan fosfat ihtiyacımızı karşılamaz. Fas, Tunus ve Cezayir’de yaygın olarak görülür ve daha çok bu ülkelerden ithal edilir. Türkiye’deki en zengin fosfat yatakları Mazıdağı (Mardin), Adıyaman, Bingöl ve Bitlis’te bulunmaktadır.

Manganez: Uşak, Afyon, Muğla, Adana, Erzincan, Artvin ve Trabzon çevresinde manganez yatakları bulunur

Mermer:  Afyon, Kütahya, Marmara Adası, Kırşehir, Tokat ve İzmir çevresinde çıkarılır.

Volfram (Tungsten):  Bursa Uludağ’da çıkarılıp işletilmektedir.

Asbest (Amyant): Isıya dayanıklı araç ve gereç yapımında kullanılır. , Eskişehir, Bursa, Erzincan, Hatay, Kars, Ağrı, Malatya, Sivas, İskenderun, Uşak ve Konya’da çıkarılır.

Enerji Kaynakları

Taşkömürü: Türkiye’de Zonguldak, Amasra, Ereğli arasındaki sahada çıkarılır.

Demir – çelik sanayiinde enerji kaynağı olarak tüketildiğinden, Karabük ve Ereğli demir – çelik fabrikaları buraya kurulmuştur.

Zonguldak çatalağzı termik santralinde işlenir

Linyit:  Afşin- Elbistan (K. Maraş), Tavşanlı,Tuçbilek, Seyitömer (Kütahya), Soma (Manisa), Yatağan (Muğla), Saray (Tekirdağ), Aşkale (Erzurum), Çan(Çanakkale), Çayırhan(Ankara),Orhaneli(Bursa)

Linyitten elektrik enerjisi elde eden termik santrallerimiz, Soma, Tunçbilek, Seyitömer, Afşin – Elbistan, Yatağan ve Orhaneli termik santralleridir.

Petrol: Petrol yataklarımızın % 98′i G. Doğu Anadolu Bölgesi’nde bulunur. Petrol Batman (Raman, Garzan) , Adıyaman(çemberlitaş,karakuş) ve Diyarbakır(çelikhan) çevresinde çıkarılmaktadır.

Ülkemizde çıkarılan ve ithal edilen petrol, Orta Anadolu (Kırıkkale), Aliağa (İzmir), Ataş (Mersin), İpraş (İzmit) ve Batman rafinerilerinde işlenmektedir.

Doğal gaz: Hamitabat ve Güneydoğu Anadolu’da Mardin – Çamurlu da çıkarılır , Kırklareli(hamitabat),İstanbul(Ambarlı),Bursa(Ovaakça) santrallerinde elektrik enerjisine dönüşür

Su Gücü (Hidroelektrik enerjisi): Keban, Karakaya, Atatürk, Hirfanlı, Seyhan, Kemer ve Demirköprü gibi birçok baraj elektrik ihtiyacımızı karşılamaktadır.

dışarıya akıntısı olan bazı göllerimiz, tabii baraj özelliğindedir. Bunlardan elektrik üretilir. Başlıcaları, Hazar, Çıldır, Tortum ve Kovada gölleridir.

Rüzgâr Gücü: Çeşme,Aydın,İzmir,Manisa,İstanbul,Çanakkale,Balıkesir

Jeotermal Enerji:  Germencik (Aydın), Balçova (İzmir), Sandıklı (Afyon) ve Sarayköy (Denizli)

Sarayköy (Denizli)  ve Germencik(Aydın) da elektrik enerjisi üreten jeotermal santral bulunmaktadır.

Radyoaktif Mineraller:  Ülkemizde Aydın, Uşak, Manisa, Çanakkale ve Yozgat yörelerinde uranyum, Eskişehir çevresinde toryum yatakları tespit edilmiştir.

Nükleer Santraller : mersin(akkuyu) ve sinop

Sanayi

1. Besin Sanayii

Hammaddesi tarımsal ve hayvansal ürünlerden oluşan sanayi dalıdır.

Şeker fabrikaları: İlk defa 1926 yılında kurulmuştur. Şekerpancarı kıyı kesimler hariç her yerde yetişir. Hemen işlenmesi gerektiğinden fabrikaları üretim alanları yakınında kurulmuştur. Şu anda ülkemizde 30′a yakın şeker fabrikası bulunmaktadır.

Çay fabrikaları: Trabzon – Rize arasındaki bölgede bulunmaktadır.

Un fabrikaları: Buğday, Doğu Karadeniz ve Batı Karadeniz kıyıları dışında her yerde yetiştirilir. Aynı zamanda halkın temel besin maddesidir. Bu nedenle un fabrikaları her bölgeye dağılmıştır.

Makarna ve bisküvi fabrikaları daha çok İç Anadolu’da yoğunlaşmıştır.

Zeytin yağı fabrikaları: Ege ve Güney Marmara’da yoğun olarak görülür. Özellikle Edremit, Ayvalık, Burhaniye, Aydın, İzmir çevresinde yoğunlaşmıştır

Ayçiçek yağı fabrikaları: Trakya’da yoğun olmakla birlikte, İç Anadolu, Ege ve Güneydoğu Anadolu’da da görülür. Soya ve mısırdan ise Akdeniz Bölgesi’nde yağ elde edilir.

Tütün fabrikaları: İstanbul, İzmir, Samsun, Tokat, Malatya, Adana ve Bitlis’de bulunmaktadır.

İspirtolu içki ve şarap fabrikaları: İstanbul, Yozgat, Diyarbakır, Tekirdağ, İzmir, Ankara, Kırşehir, Gazi Antep, Elazığ gibi merkezlerde rakı, bira ve şarap fabrikaları bulunmaktadır.

Konserve ve salça fabrikaları: Marmara, Ege ve Akdeniz bölgelerinin kıyı kesimlerinde yaygındır.

Süt ürünleri fabrikaları: İzmir, Balıkesir, Edirne, Erzurum, Elazığ, Kars, İstanbul, Trabzon ve Bursa çevresinde yer alırlar.

2. Dokuma, Tekstil ve Deri Sanayii

Dokuma ve giyim, Türkiye’de en gelişmiş ve üretimin önemli bir kısmının ihraç edildiği bir sanayi koludur.

Pamuk ipliği ve pamuklu dokuma: Adana, Antalya, K. Maraş, Tarsus, Nazilli, Denizli, Manisa ve İzmir

Yün ipliği ve yünlü kumaş: Hereke

Suni ipek ve kumaş: İstanbul ve Bursa

Tabii ipek ve kumaş: Gemlik ve Bursa

Hazır giyim sanayii: İstanbul, Bursa ve İzmir

Halıcılık: Isparta, Uşak, Gördes ve Kayseri

Deri ve kösele işleme: İstanbul, İzmir, Bolu, Gerede ve Uşak

3. Maden Sanayii (Metalurji Sanayii)

Demir – çelik fabrikaları: Karabük, Ereğli, İskenderun, Kırıkkale, Sivas ve İzmir’de bulunmaktadır.

Alüminyum fabrikaları: Seydişehir’de bulunmaktadır.

Bakır işleme fabrikaları: Samsun ve Artvin (Murgul) de bulunmaktadır.

Kurşun ve çinko fabrikaları: Elazığ ve Kayseri’de bulunmaktadır.

Krom işleme fabrikaları: Menteşe Yöresi’ndeki krom madeni Antalya’da, Elazığ ve çevresindeki kromlar da Guleman’daki fabrikalarda işlenmektedir.

4. Makine Sanayii

Türkiye otomotiv sanayiinde son yıllarda yabancı marka otomobillerin de fabrikalarının kurulmasıyla üretimde artış meydana getirmiştir. Bursa, İstanbul, İzmir, İzmit, Adapazarı, Konya, Adana gibi merkezlerde otomobil, kamyon ve otobüs fabrikaları bulunmaktadır.

Eskişehir ve Adapazarı’nda lokomotif ve vagon fabrikaları, Ankara – Mürted’de uçak fabrikası, İstanbul, Tuzla, Pendik, Gölcük ve İzmir’de gemi tersaneleri bulunmaktadır.

5. Kimya Sanayii

Petrokimya: Batman, İzmit, Mersin, İzmir ve Kırıkkale’de petrol rafinerileri bulunmaktadır.

İlaç fabrikaları: İstanbul, İzmir, Ankara, Adapazarı çevresinde yoğunlaşmıştır. 130 civarında ilaç fabrikamız bulunmaktadır.

Lâstik fabrikaları: İzmit, Adapazarı ve Kırşehir’de bulunmaktadır.

Gübre fabrikaları: Mersin, Bandırma, Elazığ, Kütahya, Tekirdağ ve İskenderun’da bulunmaktadır. Ülkemizdeki gübre üretimi yeterli değildir.

6. Orman Ürünleri Sanayii

Ağaç malzemeden üretilen tüm malzemeler orman ürünleri endüstrisine girer. Karadeniz Bölgesi’nde hammadde fazla bulunduğundan burada gelişmiştir.

Başlıca kereste fabrikaları Düzce, Bartın, Ayancık, Rize, Ordu, Ardeşen, Burdur, Antalya ve Isparta’da bulunur.

Mobilya Sanayii: Adapazarı, Ankara, İnegöl, İstanbul, İzmir ve Kayseri’de gelişmiştir. Türkiye mobilya ürünlerini ihraç edebilmektedir.

Kâğıt fabrikaları: İzmit, Balıkesir, Giresun, Zonguldak, Taşucu, Dalaman, Bolvadin, Bartın ve Denizli çevresinde bulunur.

7. Çimento, Cam, Seramik Sanayii

Çimento fabrikaları: Hammaddesi kolay temin edilir. Her bölgede inşaat sanayiinde kullanılır. Ayrıca ulaşım masrafları maliyeti artırır. Bu nedenle çimento fabrikaları Türkiye’nin her bölgesine dağılmıştır. İstanbul, İzmit, Adana, İzmir, Elazığ, Mersin, Yozgat, Denizli, Adıyaman, Ordu gibi merkezler bunlardan bazılarıdır.

Cam fabrikaları: İstanbul, Denizli, Mersin, Kırklareli ve Sinop’ta cam fabrikaları bulunmaktadır. Ülkemiz cam ürünleri üretiminde ve ihracatında Dünya’da sayılı ülkeler arasındadır.

Seramik fabrikaları: Çanakkale, Bilecik, Kütahya, İstanbul ve İzmir’de bulunmaktadır. Üretimin bir kısmı yurt dışına ihraç edilir.

GEÇİTLER

Karadeniz

Bolu , Ecevit ve Ilgaz Geçitleri: Batı Karadeniz ile İç anadolu arasındaki bağlantıyı sağlar
Zigana Geçidi: Diğer adı da Kalkanlı geçididir. Trabzonu Erzuruma bağlar
Kop Geçidi: Trabzonu Gümüşhane üzerinden Doğu Anadoluya bağlar

Ovit Dağı Tüneli : Rize – Erzurum

Nefise Akçelik Tüneli : Fatsa – Ordu  / Samsun-Giresun

Akdeniz

Çubuk: Antalya dan Burdura yani göller yöresine geçmek için kullanılır
Sertavul: Mersin Silifkeyi İç Anadoluya bağlar. Sertavul geçitinden Konyaya gidilebilir.
Gülek : Adana Çukurovayı İç Anadoluya bağlar
Belen : Çukurovayı Amik ovasına bağlar

LİMANLARIMIZ

İstanbul Limanı : En büyük ithalat limanımızdır

İzmir Limanı : En büyük ihracat limanımızdır, Özellikle tarım ürünleri ihracatı ön plandadır

Mersin Limanı : Türkiyenin en büyük serbest ticaret limanıdır

İskenderun Limanı : Türkiyenin en büyük ağır sanayi ihracat limanıdır

Samsun Limanı : Karadenizin en gelişmiş limanıdır

İzmit Limanı : Ağır sanayi ihracat limanıdır

Trabzon Limanı : İran ile transit ticarette önemli limanımızdır

TURİZM MERKEZLERİMİZ

Peri bacaları ve yer altı şehirleri : Ürgüp ve Göreme

Pamukkale travertenleri : Denizli

Damlataş Mağarası , Karain Mağarası , Manavgat ve Düden şelaleleri :Antalya

Nemrut Dağı ve insan-hayvan başı heykelleri : Adıyaman

Meke tuzlası :Karaman

Cennet-Cehenem Obrukları :Mersin

İstanbul : Dolmabahçe, Topkapı, Beylerbeyi ve Çırağan sarayları, Sultanahmet, Süleymaniye, Ayasofya camileri, tarihî köşkler, hamamlar, korular, hisarlar ve surlar

Selimiye Camisi :Edirne

Efes ,Artemis Tapınağı :İzmir

Milet :Aydın

Alaca-höyük :Çorum

Divriği Ulu Camii : Sivas

Letoon – Xantas : Muğla

Çatalhöyük : Konya

Kral mozoles’in mezarı : Muğla

Balıklı göl : Şanlıurfa

Akdamar adası : Van gölü

Kış Turizm Merkezleri

Kayseri-Erciyes

Isparta-Davraz Dağı

Aksaray-Hasandağı

Gümüşhane-Zigana

Antalya-Alanya-Akdağ

Samsun-Ladik-Akdağ

Erzurum-Plandöken

Kars-Sarıkamış

Bursa-Uludağ

Kastamonu-Çankırı Ilgaz

Kocaeli-Kartepe

Çankırı Ilgaz-Kadınçayırı Yıldıztepe

Bayburt-Kop Dağı