Kpss Tarih Avrupa Tarihi Konu Anlatımı

Kpss Avrupa Tarihi Konu Anlatımı ve Ders Notları

• Haçlı seferleri ile barut, matbaa, kağıt, pusula gibi buluşlar İslam dünyasından Avrupa’ya taşınmıştır. Matbaanın Avrupa’da kullanılması Rönesans ve reform hareketlerine ortam hazırlamıştır. Pusulanın Avrupa’da kullanılması da yeni deniz yollarının ve yeni ülkelerin keşfedilmesine imkan vermiştir.
• Coğrafi keşifler; 15 ve 16. Yy’lerde İpek ve Baharat yollarının Osmanlı egemenliği altında olması sebebiyle Avrupalıların yeni yollar arama girişimleri sırasında keşfedilen yeni yer ve ticaret yollarıdır.
• 1487’de Ümit Burnu’nun bulunması ve 1498’de Vasco de Gama’nın Ümit Burnu’nu geçerek Hindistan’a ulaşan yeni ticaret yollarını bulması Hindistan ticaret yollarının denetiminin ve Müslümanların elindeki Baharat Yolu’nun kontrolünün Portekiz’e geçmesine neden olmuştur.
• 1492’de İtalyan denizci Christophe Colomb Orta Amerika’ya ulaşmış ama burayı Hindistan sanmıştır. Fakat 1499’da Ameriko Vepucci buranın yeni kıta olduğunu açıklamıştır.
• Amerika’nın keşfinden sonra Portekizli denizci Macellan ve onun ölümünden sonra yolculuğu devam ettiren Del Kano dünyanın yuvarlak olduğunu kanıtlamıştır.
• Coğrafi keşiflerle İspanya ve Portekiz gibi denizcilikte güçlü devletler yeni keşfedilen yerlerde koloniler ve sömürge imparatorlukları kurmuşlardır. Avrupa’ya bol miktarda altın ve gümüşün gelmesiyle burjuva sınıfı ortaya çıkmıştır. Ticaret yollarının güzergahı değişmiş İpek ve Baharat yolarının önemi kaybolmuştur. Dünyanın yuvarlak olmasının kanıtlanmasıyla kiliseye olan güven azalmıştır. Amerika’ya göç başlamıştır. Hristiyanlık yeni keşfedilen yerlerde yayılmıştır.
• Coğrafi keşiflerle yeni keşfedilen ülkelerden bol miktarda altın ve gümüş Avrupa’ya oradan da Osmanlı pazarlarına girerek enflasyonun yükselmesine ve akçenin değer kaybetmesine neden olmuştur.
• Coğrafi keşiflerle Osmanlının vergi gelirleri azalmış ve ticareti canlandırmak için kapitülasyonlar arttırılmıştır. Kervan yolları üzerindeki halk ve zanaatkarlar işsiz kalmış bu durum ekonomik sıkıntılarla birlikte Celali isyanlarına neden olmuştur.
• Coğrafi keşiflerden sonra önemini kaybeden İpek ve Baharat yolları ancak 1869’da Süveyş, 1952’de Don-Volga kanallarının açılmasıyla yeniden önem kazanmıştır.
• Kanuni döneminde Hint deniz seferleri düzenlenerek İspanyol ve Portekiz korsanları ile mücadele edilmiştir.
• Rönesans, 15 ve 16. Yy’lerde önce İtalya’da başlayan daha sonra diğer Avrupa ülkelerine yayılan edebiyat, sanat, düşünce ve bilim alanlarındaki yenilik ve gelişme anlayışıdır.
• Matbaanın kullanılması, Latin ve Yunan klasiklerinin incelenmesi ve Hümanizm hareketi, Avrupa’nın zenginleşerek sanata ve sanatçıya önem ermesi, skolastik düşüncenin önemini kaybetmesi, Farabi, İbn-i Sina ve İbn-i Rüşt gibi İslam bilginlerinin eserlerinin Avrupa’da okutulması, İstanbul’un fethi ile bilginlerin İtalya’ya gitmesi Rönesans’ın çıkmasına sebep olmuştur.
• Rönesans’ın sonucunda Avrupa’da resim, heykel, edebiyat ve mimari üst düzeyde gelişmiş, kiliseye olan güven sarsılmış ve bu nedenle reform hareketleri başlamış, skolastik düşünce yerini gözlem ve araştırmaya bırakmış, pozitif ve özgür düşünce yeni buluşlara yol açmıştır.
• Rönesans döneminde Osmanlı Devleti yükselişte olduğu için bu Avrupa’daki bilim, teknik ve mimari alanlarındaki gelişmelerden uzak kalmıştır. Fakat bu daha sonraki dönemlerde Osmanlı’nın Avrupa’dan geri kalmasına yol açmıştır.
• Reform, 16. Yy’de Katolik kilisesindeki bozulmalara sebebiyle ilk olarak Almanya’da başlayan dindeki yeni düzenleme hareketidir.
• Skolastik düşüncenin yıkılması, kilisenin güveninin sarsılması ve  kilisedeki bozulmaların giderilmek istenmesi  reforma yol açmıştır.
• Reform ile Avrupa’da din ve mezhep çatışmaları başlamış, yeni mezhepler ortaya çıkmış, kilisenin ve din adamlarının toplum üzerindeki baskısı ortadan kalkmış, krallar ve burjuvalar kilisenin mallarına el koyarak güçlerini arttırmışlardır.
• Osmanlı Devletindeki dini hoşgörü ve kilisenin Hristiyanları sömürmesinin engellenmesi, Osmanlı’nın reformdan etkilenmesini engellemiştir.
• Osmanlı Devleti Hristiyan birliğini parçalamak için mezhep ayrılıklarını ve reform hareketlerini desteklemiş bu sayede Avrupa içlerine kadar ilerlemiştir.
• Fransız İhtilali(1789) sonunda millet egemenliği fikri yaygınlaşmış, milliyetçilik akımı dünyaya yayılmaya başlamış, ihtilalin kendi ülkelerini de etkileyeceğini düşünen Avrupa devletleri Fransa’ya savaş açmış, İnsan ve Vatandaş Hakları Bildirisi ilan edilmiş, Yeni Çağ kapanmış Yakın Çağ başlamıştır.
• Restorasyon dönemi; Fransız İhtilali’nden sonra İhtilal ya da Napolyon Savaşları sonucu siyasi yapısı bozulan Avrupa’nın tekrar eski monarşik yapısının geri gelmesi ve ulusçuluk düşüncesinin önlenmesi amacıyla 1815’te Rusya, Avusturya, Prusya ve İngiltere’nin Viyana Kongresi’nde birleşerek alınana kararların yaşama geçirildiği dönemdir. Buna Meternik Sistemi de denir.
• Fransız İhtilali’nin yaydığı milliyetçilik akımı sebebiyle Osmanlı’da azınlık isyanlarının çıkmasına sebep olmuş ve zamanla Osmanlı Devleti’nin parçalanmasına sebep olmuştur.
• Fransız İhtilali’nin Osmanlı’da Tanzimat ve Islahat fermanı ile Meşrutiyet’in ilan edilmesine sebep olduğu için olumlu etkisi olduğu savunulabilir.
• 1830 İhtilalleri Fransa Kralı 10. Charles’in basın ve düşünce özgürlüğüne kısıtlama getirme sebebiyle çıkmıştır. İhtilaller sonucunda Fransa’da meşruti rejim tekrar kurulmuş, Belçika, İsveç ve Norveç ayrı birer devlet durumuna gelmiş ve Lehistan(Polonya)’da da bir ihtilal yaşanmıştır.
• 1848 İhtilallerinin çıkmasında Fransa’daki milliyetçilik hareketleri ile halkın anayasal haklarını istemesi ve sanayi inkılabı sonucu oluşan işçi sınıfının sorunlarının etkisi vardır. İhtilaller sonucunda Fransa’da Cumhuriyet ilan edilmiş, Avrupa’da krallar halka yeni haklar vermek zorunda kalmış ve demokratikleşme hareketleri yayılmış, İtalya ve Almanya’nın siyasi birliklerinin kurulmasına zemin hazırlamıştır. Avusturya, Belçika, Hollanda, Prusya, İtalya ve İngiltere’de etkili olmuştur.
• 1848 ihtilalleri Osmanlı’da Islahat ve Meşrutiyetin ilanında etkili olmuştur.
• Sanayi inkılabı, üretim faaliyetlerinde kol gücü yerine makine gücünün kullanılması demektir ve 18. Yy’de İngiltere’de başlamıştır.
• Sanayi inkılabı ilk olarak dokuma alanında olmuş ve kurulan fabrikalarla maliyet azalmıştır.
• Avrupa’da sanayi inkılabı, mal getirmek ve götürmek için ticaret filoları kurulmasına, Süveyş ve Panama kanalları ile deniz ulaşımı kolaylaşmasına, rekabetin artmasına, köyden kente göç başlayarak işçi sınıfı ortaya çıkmasına, hammadde, pazar ve işgücü ihtiyacı sebebiyle yeni sömürgecilik faaliyetlerinin başlamışına yol açmıştır.
• Osmanlı’da Sanayi inkılabı, yerli dokuma sanayisi zarar görmesine, İngiltere’den gelen malların ucuza satılması ve bunun sonucunda dokuma tezgahlarının kapanmasına, ekonomik alanda Avrupa’ya bağımlılığın artmasına, Osmanlı’nın dışarıya ham madde satan ve işlenmiş mal alan ülke haline gelmesine ve bunun sonucunda hammadde sıkıntısının çekilmesine, lonca teşkilatının üretimdeki öneminin azalmasına, işsizliğin artmasına, ithalatın artarken ihracatın azalmasına, paranın değer kaybetmesine yol açmıştır.
• Osmanlı’da sanayi inkılabına karşı, ithal ürünlerin vergilerini arttırılmış, ihraç ürünlerin vergilerini azaltılmış(Kapitülasyonlar sebebiyle etkili olmamıştır.), tarım, sanayi ve ticareti gelişmesi için çalışmalar yapılmış ve bu amaçla 1860’ta Islah-ı Sanayi Komisyonu kurulmuş, büyük imalathaneler ve fabrikaların açılması için teşvik amaçlı 10 yıllık vergi muafiyeti uygulanmıştır. Fakat Avrupalı devletlerinin Osmanlı mallarına ülkelerine girişte yüksek vergi koyması Osmanlı ihracatının artmasını engellemiştir.
• İtalya ve Almanya’nın birliklerini sağlamaları Avrupa devletleri arasında dengenin bozulmasına yol açmıştır. Almanya Fransa’ya karşı(Alsace-Lorainne alındığı için Fransa’nın intikamına karşı) Rusya ve Avusturya ile 1872’de Üçlü İmparator Birliğini kurmuş fakat bu birlik 1878 Berlin Kongresi’nde bozulmuştur. Daha sonra Almanya 1883’te İtalya ve Avusturya ile Üçlü İttifak’ı kurmuştur.
• Almanya’nın sanayisini geliştirmesi, yeni sömürge arayışına başlaması ve İngiltere’nin sömürgelerine göz dikmesi sonucu İngiltere 1893’te Rusya ile antlaşma imzalamış, bu antlaşmaya 1907’de Fransa da katılarak Üçlü İtilaf oluşmuştur.
• Üçlü İttifak ve Üçlü İtilaf bloklaşmaları 1. Dünya Savaşı’nın başlamasına ortam hazırlamıştır.
• Feodalitenin simgesi olan şatoların İstanbul’un fethi ile yıkılabileceğinin anlaşılması mutlak krallıkların güçlenmesine yol açmıştır.
• Haçlı seferleri ve coğrafi keşiflerin ortak amacı Avrupalıların doğunun zenginliklerinden yararlanmak istemesidir.

KAYNAK-2

• Sanayi devrimi ile birlikte Avrupa’da silah sanayisinde teknolojik gelişmeler hızlandı. Bu durum Osmanlı’nın savaşlarda yenilmesine sebep olmuştur.
• Fransız ihtilalinin etkileri Tanzimat fermanı ile başlamış Cumhuriyet’in ilanı ile son bulmuştur.
• Haçlı seferlerinin çıkma sebepleri arasında Hristiyanlar tarafından kutsal kabul edilen İznik, Antakya ve Kudüs’ün alınmak istemesi, Türklere karşı Papa’nın Bizans’tan yardım istemesi, İslamiyet’in yayılmasının önlenmek istemesi, kilise ve papalığın halkı kışkırtması, derebeyliği Doğu’ya taşımak gibi nedenler vardır.
• Hristiyanlar Müslümanlar üzerine sekiz adet Haçlı seferi düzenlemişlerdir.
• 1. Haçlı Seferi’nde Hristiyanlar İznik, Urfa, Antep, Trablus , Antakya ve Kudüs’ü ele geçirmişlerdir(1. Kılıç Arslan dönemi. Anadolu Selçuklu başkenti Konya’ya taşınmak zorunda kalmıştı.).
• 2. Haçlı Seferi, Musul atabeyi İmameddin Zengi’nin Urfa’yı haçlılardan geri alması sebebiyle çıkmıştır.
• 3. Haçlı Seferi, Selahattin Eyyubi’nin Kudüs’ü geri alması sonucu yapılmıştır fakat Hristiyanlar başarısız olmuştur.
• 4. Haçlı Seferi’nde Kudüs’ü geri almak isteyen haçlılar hedef değiştirerek Bizans’ı işgal edip burada Latin İmparatorluğu kurmuşlardır.
• Kilise ve din adamlarına olan güven ilk defa Haçlı seferleri ile güçkaybetmiştir.
• Haçlı seferlerinde bir çok derebeyinin ölmesi üzerine derebeylik ilk kez güç kaybetmiş ve merkezi krallık ilk kez güçlenmeye başlamıştır.
• Haçlı seferleri ile Akdeniz limanlarının önemi artmış, Avrupa’da burjuva sınıfı güçlenmiş ve hayat standardı yükselmiştir.
• Reform hareketleri sonucu Almanya’da Protestanlık, Fransa’da Kalvanizm, İngiltere’de Anglikanizm mezhepleri ortaya çıktı, Engizisyon mahkemeleri kuruldu.
• Aydınlanma Çağı Avrupa’da 17 ve 18. Yy’de ortaya çıkmış, bilim ve düşünce alanında meydan gelen bir atılım dönemidir. Sanayi inkılabının temelini oluşturmuştur.
• Fransız ihtilali sonucu eşitlik, hürriyet, adalet, egemenlik, demokrasi gibi kavramlar ortaya çıktı.
• Sanayileşme inkılabı sonucu kapitalizm, sosyalizm, liberalizm gibi yeni düşünce akımları ortaya çıktı.

KAYNAK-3

• Fransız İhtilali ile dünyaya yayılan anlayışlar; yurttaşların yasalar önünde eşit olduğu, ulusların kendi kendilerini yönetmesi gerektiği, düzenin temel yapısının anayasalara dayandırılması gerektiği, devletlerin laik ve milli yapıya kavuşturulmasının gereği.
• Güçlü bir liberalizm ve işçi sınıfının olmadığı Osmanlı Devleti’nde 1848 ihtilalleri en çok gayri Müslim halka anayasal güvencelerin verilmesi konusunda etkilemiştir.

THEMIS

• Haçlı seferlerinin ve coğrafi keşiflerin temel ve ortak amacı doğu ülkelerinin zenginliklerinden faydalanmaktır.
• Haçlı seferleri sonucunda İslam dünyasını haçlılara karşı koruyan Türklerin İslam dünyasında önemi artmış, Türk-İslam devletleri harap olmuş, Türklerin batıya ilerleyici gecikmiş, Avrupa’da bilim ve düşünce hayatından durgunluk yaşanmıştır.
• Coğrafi keşifler sonucunda yeni bitki ve hayvan türleri Avrupa’ya yayılmış, dünyanın yuvarlak olduğunun anlaşılması üzerine farklı görüş bildiren kilisenin önemi azalmıştır.
• 30 Yıl Savaşları: Katolik Alman Kralı ile Protestan Alman prensleri arasında başlayan ve Fransa, İspanya, İsveç ve Danimarka’nın da katıldığı savaşlardır. Mezhep çatışması gibi görünse de arkasında siyasi nedenler vardır. Katolik Alman İmparatoru yenilmiş ve Westfelya Antlaşması yapılmıştır. Bu antlaşma ile Protestanlık resmen tanınmış ve mezhep özgürlüğü gelmiş, Alsas-Loren Fransa’ya verilmiş, Almanya prensliklere bölünmüş, Hollanda ve İsviçre’nin bağımsızlıkları onaylanmıştır.
• Yedi Yıl Savaşları(1756-1763), İngiltere ve Prusya İttifakına karşı Fransa, Rusya, Avusturya ittifakı arasında gerçekleşmiştir. Rus çarının Prusya tarafına geçmesiyle savaşı İngiltere ve Prusya kazanmıştır. Fransa’nın barış istemesi sonucu 1763’te Paris Antlaşması imzalanmıştır. Bu antlaşma ile İngiltere sömürgecilik bakımından güçlenmiş, Fransa güç kaybetmiş ve Fransız ihtilaline yol açmış, Prusya’nın Avrupa’nın en güçlü kara devleti haline gelmiştir.
• Amerikan Bağımsızlık Bildirgesi, Onüç Amerikan Kolonisi’nin Büyük Britanya Krallığı’na karşı verdikleri mücadele sonucunda bağımsızlık kazanmalarını sağlayan bildirgedir, 1776’da ilan edilmiştir. Büyük Britanya Krallığı ise 1783’te Paris Antlaşması ile tanımıştır. Bu bağımsızlık mücadelesinde Fransız Jean Jacques Rousseou ilham vermiştir. Fransa Amerikan kolonilerine bağımsızlık konusunda destek vermiştir.
• 1807 Tilsit Antlaşması Fransa ile Rusya arasında imzalanmıştır. Bu antlaşmaya göre Rusya, İngiltere’ye karşı Fransa’nın yanında yer alacak, Fransa, Rusya ile Osmanlı arasında arabuluculuk yapacak, Osmanlı Rusya’nın isteklerini kabul etmezse Fransa,  Rusya’nın yanında Osmanlı’ya karşı savaş açacak. Anlaşmaya karşı çıkan İngiltere il Rusya’nın ticari ilişkileri zarar görünce Rusya Fransa’dan ayrılıp İngiltere’nin yanına geçmiştir.
• 1809 Kale-i Sultaniye Antlaşması Tilsit Antlaşmasına karşılık olarak Osmanlı ile İngiltere arasında imzalandı. Bu antlaşmaya göre iki ülke arasındaki ticari ilişkiler geliştirilecek ve anlaşmazlıklara son verilecek.
• 1815 Viyana Kongresi’nden 1827 Navarin’de Osmanlı donanmasının yakılmasına kadar geçen döneme Restorasyon Dönemi denir.
• 1815 Viyana Kongresine göre hiçbir gücün kendisi dışındaki toplumları ezecek kadar güçlenmesine izin verilmeyecektir. Bunun için ikili(İngiltere-Avusturya: Rusya ve Fransa’ya karşı), dörtlü(İngiltere-Avusturya-Rusya-Prusya: Yeni ihtilal hareketlerine karşı), ve beşli(İngiltere-Rusya-Avusturya-Prusya-Fransa: Avrupa’da iç ve dış barışın sağlanması amacıyla) ittifaklar önerilmiştir.
• Sanayi Devrimi’nin ayaklanmalara etkisi yoktur.
• İpek Yolu’nun önemini kaybetmesiyle Osmanlı’nın yanında Venedik ve Ceneviz’in de ticari gelirleri azalmıştır.